МОДЕМЛАР

 

    МОДЕМ (МОдулятор-ДЕМодулятор) — ани= бир ало=а каналида ишлатиш учун =абул =илинган сигналларни ты\ри (модулятор) ва тескари (демодулятор) ызгартириш =урилмасидир.

    Энг аввало модем =уйидаги вазифаларни бажариш учун мылжалланган:

    • узатишда: кэнг полосали импулсларни (ра=амли кодни) тор полосалига (аналог сигналларга) ызгартириш;

    • =абул =илишда: =абул =илинган сигнални щола=итлардан филтрлаш ва детекторлаш учун, яъни тор полосали аналогли сигнални ра=амли кодга тескари ызгартириш.

    Маълумотларни узатишда бажариладиган ызгартириш одатда уларнинг модулясияси билан бо\ланган.

    Модулясия — бу сигналнинг бирор параметрини ало=а каналида (модулясия =илинадиган сигнални) узатилаётган маълумотларнинг жорий =ийматларига мос равишда (модулясия =иладиган сигнални) ызгартиришдир.

    Демодулясия — бу модулясия =илинган сигнални (балки ало=а каналидан ытиш пайтида щала=итлар билан бузилган сигнални) модулясия =иладиган сигналга тескари ызгартиришдир.

Замонавий модемларда кыпинча модулясиянинг учта тури ишлатилади:

    •частотали - ФСК (Фре=уенсе Шифт Кейинг);

• фазали — ПСК (Рпаке Шифт Кейинг);

• квадратурали амплитудали — +АМ (+уадратуре Амплитуде Модулатион).

    Частотали модулясияда модулясия =илинадиган сигналнинг (узатилаётган маълумотларнинг) жорий =ийматларига мос равишда физик сигналнинг (одатда синусоидали) частотаси ызгаради, бунда унинг амплитудаси ызгармайди. Энг содда щолда маълумотлар битининг 1 ва 0 =ийматларига, маълумотларни узатишнинг биринчи баённомалари В.21 да =абул =илингани каби, частотанинг иккита =иймати мос келади, масалан, 980 Гс ва 1180 Гс. Частотали модулясия щола=итларга жуда тур\ундир, узатишда сигналнинг фа=ат амплитудаси бузилади.

Фазали модулясияда модулясия =илинадиган катталик былиб сигнал фазаси щисобланади, бунда унинг частотаси ва амплитудаси ызгармайди; фаза-модулясия =илинган сигналнинг щала=итларга чидамлилиги щам ю=оридир.

    Сигналнинг соф амплитудали модулясиясида унинг щала=итлардан щимояланганлиги жуда пастдир, шунинг учун щала=итларга чидамлиро=, лекин янада мураккабро= квадратурали амплитудали модулясия =ылланилади, бунда узатилаётган маълумотлар тактида бир ва=тнинг ызида сигналнинг щам фазаси, щам амплитудаси ызгаради.

 

Маълумотларни узатиш баённомалари

     Модемларда маълумотларни узатиш ва уларни ызгартириш =абул =илинган баённомаларга мос равишда бажарилади.

    Маълумотларни узатиш баённомаси — бу маълумотлар шаклини ва уларнинг ало=а каналида узатиш жараёнларини регламентловчи (тартибловчи) =оидалар тыпламидир. Баённомада, хусусан, =уйидагилар кырсатилиши мумкин: маълумотлар =андай тасвирланади, маълумотларни узатишни тезлаштириш ва щимоя =илиш ма=садида =андай модулясия тури танланади, канал билан уланиш, каналда амалдаги шов=инларни бартараф етиш ва маълумотларни узатишнинг ишончлилигини таъминлаш =андай бажарилади.

    Стандарт одатда ыз ичига баённомалар тыпламини олади, кам щолларда битта баённомани олади.

    Модемлар учун маълумотларни узатиш баённомалари сохасидаги расний =онунчи телеграф ва телефония быйича Хал=аро маслахат кэнгашидир — ТТХМК (кыпинча адабиётда унинг франсузча аббревиатураси — ССИТТ учрайди). Бу кэнгаш я=инда телекоммуникасия Хал=аро институти деб =айта номланган (ГШ — Интернатионал Телесоммуникатион Унион).

    Амалда маълумотларни узатишнинг барча модемли стандартлари бу ташкилот томонидан белгилакган; улардан энг рининг тавсифлари 4-жадвалда хелшрилган.

4-жадвви

 

Телефонли ало=а каналари быйича маълумотларни
узатиш баёнвомалари

 

Пайдо былган йили

1964

1982

1986

1987

1990

1994

1995

1997

 

ТТХМК (ИТУ) баённомаси коди

В.21
 

В.22
 

В.22 бис
 

В.32
 

В.32 бис
 

В.34
 

В.34 бис
 

х2 ва К56 Флех технал- огиялари

 

 

Максиумал узатиш тезлиги, бит¤с бел¤с

300
47

1200
141

2400
282

9600
1129

14400
1694

28800
338

33600
3952

56000
6437

 

 

Модулясия тури

ФСК

ПСК

+АМ

+АМ

+АМ

=АМ

=АМ

=АМ

 

 

      В.22 дан бошлаб, узатиш баённомаларида маълумотларни кодлашнинг мураккаб усуллари ишлатилади, уларда щар бир ва=т орали\ида маълумотлар елементи, модулясия =илинаётган сигнал параметрининг иккита емас, балки катта сондаги =ийматлари билан тасвирланган. Бу маълумотларни узатиш тезлигини кескин оширишга имкон берди, лекин хабарларнинг щала=итлардан щимояланганлигини ёмонлаштирди.

    Гарчи демодулясияда бажариладиган сигнални филтирлашда щала=итлардан щимояланганлик ортсада, лекин бу ало=а каналидаги щала=ит ва шов=инлардан келиб чикувчи маълумотларни узатиш хатоликларини самарали ты\рилаш учун етарли былмади. Шунинг учун ытган аср 80-йилларининг ырталарида, кыплаб замонавий модемларда ишлатилаётган янада таъсирчанро= МНП туридаги хатоликлардан щимоя =илиш баённомалари таклиф етилди. Бу баённомалар хатоликларни пай=айдиган ва ты\рилайдиган корректловчи кодларни ишлатишга асосланган, шунинг учун модемлар бирмунча мураккаблашди.

    Шу баённомалар билан, маълумотларни узатиш тезлигини сезиларли оширишга имкон берувчи маълумотларни си=иш функсиясини татби= =илиш билан бо\ланган модемларни мукаммаллаштириш кызда тутилган. Маълумотларни си=иш принсипи маълумотлар о=имини тахлил =илиш, узатилаётган блокдаги тез-тез учраб турадиган белгиларни кам учрайдиган белгиларни кодлаш учун ишлатиладиган кодларга нисбатан кичик узунликдаги иккилик кодлари билан алмаштириш щамда такрорланаётган белгилар кетма-кетлигини ани=лаш ва уларнинг ырнига =ис=а блок-тавсифчиларни узатишга асосланган.

    НМП1—НМП10 типидаги баённомалар кейинги йилларда ЛАМП (Линк Ас-сесс Проседуре фор Модем) В.42, В.42 бис баённомалари томонидан си=иб чи=арилмо=да, улар хатоликларни ту\рилашни ва маълумотларни си=ишни янада самаралиро= бажаришни таъминлайди.

    Маълумотларни узатиш стандартлари жадвалида келтирилганларидан энг самаралиси В.34 ( В.34 бис) стандартидир, у ызидан олдингиларидан фар=ли ыларо=, ало=а каналини тестлашни бажаради, бу унинг учун модемларнинг оптимал ишлаш режимини ани=лаш имконини беради (ташувчи частота, ытказиш полосаси, узатиш тезлиги, узатилаётган сигнал даражаси). Шу стандартга мос равишда бошлан\ич уланиш минимал 300 бит/с тезликда амалга оширилади — бундай ало=а щаттоки энг паст сифатли линияларда щам мумкиндир. Кейинчалик, ало=а каналининг иккала учида модемларни идентификасия =илиш амалга оширилади, хатоликларни ты\рилаш ва маълумотларни си=иш баённомаларини таъминлаш имконияти, ишлатилаётган модулясия типи ани=ланади ва маълумотларни узатишнинг самарали тезлиги танланади.

    Файлларни узатиш учун ызларининг баённомалари ырнатилган, улар бунга =ышимча равишда маълумотларни блокларга ажратиш, хатоликларни автоматик пай=аш ва ты\рилайдиган кодларни ишлатиш, ноты\ри =абул =илинган блокларни =айтадан жынатиш, узатишни узилишдан кейин тиклаш ва б. жараёнларни регламентлайди. Бу гУРЫщнинг энг кэнг тар=алган баённомалари, жумладан Хмодем, Ймодем, Кемеит, Змодем баённомаларини мисол =илиб келтириш мумкин. Змодем щозир энг кэнг тар=алган файлларни узатиш баённомасидир ва тыли= асос билан ишлатиш учун тавсия етилиши мумкин.

 

Модемларнинг турлари

 

    Кыпгина модемлар маълумотларни узатиш жараёнини таъминлашдан таш=ари, телекоммуникасия тизимларида бир =атор бош=а фойдали вазифаларни щам бажаради, жумладан:

    • товушни ра=амлаш ва ра=амланган товушни =айта тиклаш операсиялари;

    • факсимил ахборотларни =абул =илиш ва узатиш;

    • чи=араётган абонентнинг номерини автоматик ани=лаш (НАА);

    • автожавоб берувчи ва електрон котиб вазифалари ва б.

    Шунинг учун замонавий модем модулясия ва демодулясия =урилмаларидан таш=ари (баъзида еса улар билан бирга) модем ишини бош=арувчи махсуслашган микропросессор, тезкор ва доимий хотира, модемнинг ишлаш режимлари ва ишлатилаётган ало=а каналининг тавсифлари ты\рисидаги товушли ва ёру\ликли хабарлаш елементларига егадир. Доимий хотира таъминот (ток манбаи) узилганда модем конфигурасиясини са=лаш учун ишлатилади ва кыпинча =айта дастурланиши мумкин.

    Саноатда ишлаб чи=арилаётган модемлар =уйидагича фар=ланади:

    • конструксияси билан — автоном ва аппаратура ичига =урилган;

    • ало=а каналли интерфейс билан — контакгли ва контактсиз (аудио);

   • вазифаси билан - турли хил ало=а каналлари ва тизимлари учун, масалан, фа=ат маълумотларни узатиш тизими учун — модемлар, маълумотларни ва факсларни узатиш тизими учун - факс-модемлар ( ща=и=атан щам, бутунда кыплаб фирмалар факс-модемларни ишлаб чи=армо=да, факсли вазифаси былмаган «тоза» модемлар, амалда ишлаб чи=арилмаяпти);

    • узатиш тезлиги билан — телефон ало=а каналлари учун ТТХМК баённомалари стандартига мос келувчи маълумотларни узатиш тезликлари стандарти (шкаласи) мавжуддир; у =уйидаги тезликларни ыз ичига олади (бит/с да): 300, 600, 1200, 2400, 4800, 9600, 12000, 14400,16800,19200, 28800, 33600 , 56000.

    Олдин модемларнинг щар бири алощида тезликда ишлаш учун ишлаб чи=арилган; замонавий модемлар универсалдир: уларнинг баъзилари ( масалан, МТ1932, МТ 2834 ва б. ): щам коммутасия =илинадиган, щам коммутасия килинмайдиган ало=а каналлари билан ишлаши мумкин; айтилган тезликлар шкаласининг деярли щаммасини ыз ичига олади; модем ва факс-модем режимларига ега.

    Модемларни конструктив турлари, яъни автоном ва аппаратура ичига =урилган турларига бирмунча батафсилро= тыхталаниз. Автоном модемларни кыпинча Таш=и, аппаратура ичига мос =урилгамини еса ички модем деб аталади.

    Ички модем =урилма ички платасининг разъёнига =уйиладиган плата кыринишга ега, масалан, компютер тизими платаси ИСА интерфейсининг слотига ва телефонли ало=а линиясига улаш учун РЖ-11 типидаги евроразёмга щам ега.

    Таш=и модем — бу одатда катта былмаган =утича кырииишдаги муста=ил конструкся былиб, у манба - блоки, аппаратурага (компютерни кетма-кет портига — РС-232) ва телефон каналига (РЖ-11 разъёни) улаш учун разгёмлар ва индикеторли панел билан жищозланган. Индикаторлар модемнинг иш режнмлари ты\рисида маълумот беради, масалан, индикаторлар =уйидагиларни кырсатади:

     МР (Модем Реадй) — модем тармо==а уланган;

     ОН (Офф Щоок) — модем "трубкани" кытарди;

     АА (Ауто Ансwер) — модем телефон кын\иро\ига жавоб бермо=да;

— СД (Сарриер Детест) — модем линияда бош=а модемни ани=лади;

— ДС (Дата Сомпрессион ) — маълумотларни си=иш жараёни бажарилмо=да;

— ЕС (Еррор Сонтрол) - хатоликни назорат =илиш жараёни бажарилмо=да ва б.

    Таш=и модемда унинг ишлаш тезлигини билдирувчи рангли индикаторлар былиши мумкин, масалан, ЩС (Щигщ Спеед) индикатори ишлаш тезлиги 1200 бит/с былганда =изил ранг, тезлик 2400 бит/с былганда - яшил ранг, тезлик 9600 бит/с былганда ты= сари= ранг билан ёритилади.

Баъзи таш=и модемлар товуш баландлигини ростлагичга ега былади, аслида бу щам орти=ча емас. Шунинг учун таш=и модем ички модемга =араганда =имматро= былсада, у ща=и=атан щам афзалро=дир.

    Шуни алощида таъкидлаш керакки, В.34 (В.34 бис) стандартидаги таш=и модемлар компютерда асинхронли =абул =илувчи ВАРТ 16С550 микросхемаси былишини талаб етади, 1994 йил ва ундан олдин чи==ан компютерларда ВАРТ 8250 ёки ВАРТ 16540 микросхемалари =уйилган, улар В.34 стандарти ишлатилганда алмаштирилиши керак.

    Яна шуни инобатга олиш керакки, таш=и факс-модемлар иккита синфга былинади:

    Сласс 1 факсимил ало=ани таъминлаш дастури билан факси-нил хабарларни компютер томонидан =абул =илиш ва узатиш быйича асосий ишни бажаришни назарда тутади.

    Сласс 2 факсларни узатиш ва =абул =илишнинг щамма жараёнларини модемнинг ызнинг воситалари билан амалга оширади; табиийки, Сласс 2 модемлари бир неча марта =имматро=, лекин улар бирмунча айни=са, кып масалали операсией тизим билан ишлаганда самаралиро=дир

Ихтам (портатив) комкютерлар учук Еаслсет, ПС МСИА ва РС-Сард классидаги модемларни алохида еслатиш керак, улар бу компютерларникг телекомникасиия тизимларида ва компютер тармо\ларида ишлаш имконинм беради; хусусан, МНП10 баённомасини таъминлайдиган ПСМСИА модемларн ихчам ШК електрон почта билан ишлашмни ва ча==он радиотелефон ор=али Интернет тармо\и билан ишлашини таъминлайди.

    Россия бозорида ЗйЩЕЛ, УС Роботисс, Моторола, ГВС, Мултитеч, ИДС ва б. фирмаларнинг модемларн кэнг тар=алган. Булардан энг омавийлари биринчи иккита фирмани=идир. Тайван ЗйЩЕЛ фирмасининг модемларида ызининг хатоликлардан щамоя =илувчи самарали ЗйСели баённомаси ишлатишади, у паст частотали Россия ало=а каналларида, щаттоки уяли телефон каналларида щам яхши ишлашни таъминлайди ва бош=аларга нисбатан факсларни яхширо= =абул =илади ва жынатади, лекин улар, одатда, =имматро=дир. Америка УС Роботисс фирмасининг модемлари оммавийлиги быйича щали 1995 йилда щам ЗйЩЕЛ модемларидан анча ор=ада =олган еди, лекин щозир амалда улардан узиб кетди. Булар оммавийлигининг асоси шундаки, улар компютер тармо=ларида яхши ишлайди ва нархи ю=ори емас, щамда Роботисс В.34 баённомасининг ю=ори тезликли модемяарини ишлаб чи=ариш билан ЗйЩЕЛ модемкаридан янада узиб кетди,

    Щозир Роботисс уч турдаги моденларни ишлаб чи=армо=да:

    • Спортстер — минимум вазифалар билак таъминланган, унча
=иммат былмаган модемлар;

    • Соуриер — профессионал ю=ори тезликли модемлар;

    Wоридпорт — уяли ало=а линияларида ишлашга мылжалланган
модемлар.

   Модемларнинг кыпгина турлари жуда ранг-баранг сервис имкониятларини таъминлайди. Масалан, фирмали дастурли таъминот Звоисе билан жихозланган ЗйЩЕЛ В сериядаги модемлар факс, автожавоб берувчи ва НАА вазифаларини автоматик режимда жуда самарали бажариши мумкин. Масалан, телефонда кудайро= былганда факс-модем «трубкани кытаради», абонент номерини ани=лайди, уни екранда ёритади; кейин, автожавоб берувчи каби, саломлашишини амалга оширади ва у билан ким улангамини тахлил =илади. Агар у факс саломлашишини ешитса, у щолда факсни =абул =илади ва агар принтер уланган былса, уни чоп етади. Агар маълумотларни узатаётган абонент =ын\иро= =илган былса, у щолда факс-модем уларни =абул =илади ва ызига уланган почта =утисига юклайди (албатта, шундай =ути уланган былса). Агар телефонда одам =ын\иро= =илаётган былса, у щолда нут=ли ахборот магнит дискига ёзилиши ва кейинро= телефон ор=али ешитиб =урилиши мумкин. Факсларни автоматик жынатилганда, модем, агар унинг   учун олдиндан матн ва жынатиш телефонлари рыйхати тайёрланган былса, муста=ил равишда мижозларга =ын\иро=, =илади ва уларга факс юборади, агарда трубкани одам кытарса, у щолда факс-модем ундан мулойимгина «одамга ыхшаб» факс =абул =илишни сырайди. 5 - жадвалда замонавий модемлар оммавий моделларининг баъзилари келтирилган.

ЗйЩЕЛ Омни 288 ва ЗйЩЕЛ Елите 2864 факс-модемларида ИСДН интерфейси борлигини алощида таъкидлаш керак, бу уларга исти=болли ра=амли тармо=ларда ишлаш имконини беради, компютерга еса бу модемлар параллел порт ор=али уланиши мумкин. ИСДН тармо=ларида ишлашни Зоом Телепщониес фирмасининг модени — ИСДН Дуо щам имкон беради, унинг таркибига, хусусан, 128 Кбит/с алмашиш тезликли терминалли адаптер ва 33,6 Кбит/с алмашиш тезликли интеграллашган аналогли модем киради.

5-жадвал

 

Факс-модемлар баки моделларининг тавсифлари

 

Модел

Ясалиши

Ишлаш тезлиги

=ышимча вазифалари

1

2

3

4

Зйхел У- 1496 В

Ички

14400,16800 факс 14400

НАА,Автожавоб берувчини 4 та режими

Зйхел У-1496 Е

Таш=и

14400,16800 факс 14400

НАА,Автожавоб берувчини 5 та режими

Зйхел Омни 288С

Таш=и

28800, факс 14400

НАА,Автожавоб берувчини 7 та режими, ИСДН интерфейси

Зйнел Елите 2864

Таш=и

28800, факс 14400

НАА,Автожавоб берувчини 7 та режими, ИСДН интерфейси

Зйхел У-1496П

Поскет

14400,16800 факс 14400

НАА,Автожавоб берувчини 4 та режими

Спортстер 28800

Ички

28800,факс 14400

 

Соуриер ДС 28800

Ички

28800, факс 14400

 

Спортстер 14400

Таш=и

14400,факс 14400

 

Спортсер 14400

Таш=и

28800,факс 14400

 

Соуриер ДС 28800

Таш=и

28800,факс 14400

 

ГВСФ-1128В

Ички

14400,факс 14400

НАА, овозли вазифалар

ГВСФ-1128ЩВ

Таш=и

28800, факс 14400

НАА, овозли вазифалар

1ДС- 14496 9600

Таш=и

14400,факс 9600

НАА, овозли вазифалар

 

Модемни танлаш быйича =ис=ача тавсиялар

 

    Ало=а вазирлигининг сертификатига ега былган модемни сотиб олиш керак, бу еса модемни бирор даражада паст сифатли ало=а линияларида ва бош=арувчи сигналлар ылчамларида =они=арли ишлашини кафолатлайди.

Агар Сиз компютерли ёки бош=а тармо==а провайдер (ало=а хизматларини кырсатувчи фирма) ор=али уланадиган былсангиз, у щолда провайдерникига ыхшаган фирма модемини =ыйиш тавсия етилади — бир хил номдаги модемлар бир-бири билан яхширо= ишлайди.

Агар Сиз факсимил ало=адан тез-тез ва кып фойдаланишни мылжалласангиз ёки Сизга яхши НАА ва автожавоб берувчи керак былса, Зйщел фирмасининг модемларини щарид =илишингизни тавсия =илиш мумкин (уларнинг нархи ю=ори былишига =арамасдан).

Агар Сизда модемга ыртаниёна талаб былса ва Сизда орти=ча пул мабла\и былмаса, ВС Роботисс, Мултитеч, ГВС ва б. фирмаларнинг модемларини щарид =илишингиз мумкин.

    Модемнинг тезкор ишлашига келсак, у щолда тезкор модем сезиларли даражада =иммат туради ва уни ехтиёткорлик билан щарид =илиш керак.

    1. Модем ызининг ю=ори тезлигини Сизнинг паст сифатли ало=а линиянгизда таъминлай олишолмаслиги (агар линия сифати ёмон былиб, модем еса щола=итлардан яхши щимояга ега былмаса, у щолда барибир паст тезликда ишлашига ты\ри келади).

    2. Модемга кетган щаражатларни Сизнинг телекоммуникасион жараёнларингизга соат/байт тыловига кетган жорий щаражатлар билан та==осламо= керак (бунда Сизга жадвал =исман ёрдам беради).

    3. Кыринишга =араганда, энг тезкор модемни сотиб олиш керак емас, чунки унинг учун нарх-навонинг чай=алиб туриши щоли ытиб кетгани ёъ=, унинг имкониятларидан еса бизнинг ало=а линияларинизда щар доим щам фойдаланилавермайди.

 

6-жадвал.

Ахборотни узатиш ва=тининг унинг си\имга ва маълумотларни

узатиш тезлилига бо\ли=лиги

Тахминий объект

Файл си\ими

Маълумотларни узатиш тезлиги, Кбит/с

96

14,4

28,8

33,6

64

2000

Матнниг бир сащифаси

5 Кбайт/с

7,5с

2,5с

1,1с

0,04с

Графикали лавща

  30
Кбайт

45с

30с

15с

12с

0,22с

Ра=амли фотография

150
Кбайт

225с

150с

75с

60 с

35с

1,1 с

6 сащифали газета

1 Мбайт

25 мин

17 мин

8,5 мин

7 мин

4 мин

7,5с

=ис=а мултфилм

5 Мбайт

120 мин

80 мин

40 мин

35 мин

20 мин

38с

Тыли= екранли видео

20
Мбайт

8соат

5,5соат

2,75 соат

2,2 соат

1,3 соат

150с

 

Hosted by uCoz