ШАХСИЙ
ЁЪЛДОШЛИ
РАДИОАЛО+А
ХХ
аср охирида яна
битта \аройиб
технология — бизнинг
планетанизнинг
ихтиёрий ну=тасида
турган
исталган абонент
билан шахсий
радиоало=а
ту\илди. Бу технология
космик ретрансляторлар
ва абонентлик
радиотерминаллари
комплексидан
фойдаланувчи
шахсий ёълдошли
радиоало=а
тизимлари (
ШЙРС ) ор=али амалга
оширилади.
Биринчи,
кенг маълум былган
мобил абонентлар
бор былган «Инмарсат»
(Инмарсат) ёълдошли
телекоммуникасион
тизими ва унга
ыхшашлари «абонентни
терминалда
кузатиш» тамойили
быйича хизмат
кырсатишни
таъминлади:
=абул =илувчи-узатувчи
аппаратурали
ва кучли антеннали
видеотерминал
щаракатланувчи
объектда ырнатилади
(автомобилда,
поездда, кемада,
самолётда) ва
абонент бу объектга
бо\лаб
=уйилади - унинг
ор=асидан боради.
Видеотерминал
геостасионар
орбитада
жойлашган
(ГЕО —
Геостатионарй
Еартщ Орбит)
ёълдош-ретранслятор
(ЙР) ор=али бош=а
абонентларнинг
радиотерминаллари
билан ало=а
ырнатади.
Кейинро=
яратилган
тизимлар (Инмарсат
3, ЕМСС, МСАТ, «Марафон»)
«терминал абонент
ор=асидан боради»
тамойилини амалга
ошириш имконини
берди, чунки
самарали тор
ёъналган антенналардан
фойдаланишда
локал хизмат
кырсатиш зоналарида
сигнал =уввати
ортади ва абонент
радиотерминали
янада ихчамро=
былди (катта былмаган
чемоданча,
«кейс» ва ш.ы.).
Радиосигнал
=увватини янада
орттириш ва абонентлик
радиотерминаллари
ылчамларини
камайтириш имконияти
ёълдошретрансляторларни
абонентларга
я=инлаштириш
ёъли билан, яъни
уларни
геостасионар
орбитадан янада
пастро= ЛЕО
(Лоw
Еартщ Орбит) ва
МЕО (Меан Еартщ
Орбит) орбиталарига
ытказиш билан
таъминланади,
бунда ышанча
территорияни
=амраб олиш
учун катта ми=дордаги
ЙТ ишлатишга
ту\ри келади. ШЙРС
ни уяли
телефон тизимлари
билан маълум бир
ыхшашлиги бор
— ЙР нинг кып нурли
антенналари
ер сиртининг
кыриниш зонасини
хизмат
кырсатиш зонаси
уяли (макроуяли)
структурасини
шакллантиради.
Паст
орбиталар ёълдошли
ало=а тизимини
ташкил етиш
учун асос
сифатида
олдинро= кыриб
чи=илган еди,
лекин улардан
фойдаланиш
ушбу фикрга
кыра тыхтаб
=олган: ёълдош-ретранслятор
узо= ва
узлуксиз
кыриниб
туриши, яна
щам яхшиси
кузатувчи
учун бор-ёъ\и
=ыз\алмас былиши
керак (яъни
геостасионар
орбитада
жойлашиши
керак).
Ва
фа=ат сынгги
йилларда бир
=атор ёълдошли
ало=а тизимлари
пайдо былдики,
улар паст орбиталар
ва янада ихчамро=
абонентлик
радиотерминаллари,
хатто
дастаки микрорадиотелефон
трубкаларидан
фойдаланади.
Бундай
тизимларга
паст орбитали
(ЛЕО) Индиум ва
Глобстар
ШЙРС (уларни
шу номдаги компаниялар
ишлаб
чи=аради) ва
ырта орбитали
(МЕО) «Одиссей»
(Телеглобе компаниясиники)
ва ИСО (Интермедиате
Сирсулар Орбит,
Инмарсат компаниясиники)
ШЙРС киради.
Индиум
ШЙРС 66 та ёълдош-ретрансляторининг
баландлиги 780
км орбиталарда
(1997 йил 5 майда
уларнинг биринчи
5 таси
учирилган);
Глобстар еса
1400 км баландликда
48 тасини ыз
ичига олади. Бундай
сондаги ЙР
лар ер шари
территориясида
исталган абонентга
та=дим етиладиган
узлуксиз
ало=а каналини
ушлаб туриш
учун
керакдир, чунки
щар бир паст
тезликли ёълдош-ретранслятор
абонент
радиотелефоннинг
кыриш зонасида,
ёълдошнинг
орбитада щар бир
айланиб чи=иш
ва=ти ичида,
фа=ат бир неча
минутгина былади.
Ёълдошларнинг
кетма-кет
щаракати,
уларнинг
турли хил орбитал
текисликларда
жойлашиши ва
ало=анинг бир
ЙР дан бош=асига
автоматик
=айта уланиши
туфайли ер
сирти муло=ат
зоналари билан
тыли= =опланади
ва абонент билан
узлуксиз
ало=а таъминланади.
Узатиш
тезлиги 2400 бит/с
былганда бу
тизимлар томонидан
таъминланадиган
ало=а каналлари
сони 60—70 миннга
етади.
Орбита
баландлиги 10000
км тартибли
«Одиссей» ва ИСО
ыртача орбитали
тизимлар битта
ёълдош-ретранслятордан
=амраб олиш
территорияси
катта былганлиги
сабабли, ЙР
сонини 10-12
тагача
=ис=артириш имконини
беради (битта
ЙР нинг кыриниш
ва=ти бир неча
соатларгача боради).
Узатиш тезлиги
2400 бит/с былганда
бу тизимлар
томонидан таъминланадиган
ало=а каналлари
сони 25—30 миннга
етади.
ШЙРС
лар техник
ташкил етилиши
жищатдан бир
=атор хусусиятларга
ега, лекин
фойдаланиш
тавсифлари ва
абонентга
кырсатиладиган
хизматлар
доирасида
улар ер усти
уяли тизимлари
билан кыпгина
умумийликка ега,
бу тез-тез, битта
радиотелефондан
абонентнинг
жойлашган
жойига бо\ли=
равишда навбатма-навбат
ёълдошли ва
ер усти уяли
ало=ани амалга
ошириш имконини
беради (мос
тармо=дар
орасидаги
роуминг). Ёълдошли
тизимларда маълумотларни
узатиш ра=амли
кыринишда 1200—9600 бит/с
тезлик билан
олиб борилади.
ШЙРС
дуплексли
телефон
ало=асидан
таш=арида бир
=атор сервис
хизматларини
кырсатишни
таъминлайди, масалан:
ШЙРС
лар келгусида
уяли
радиотелефон
ало=аси мумкин
былмаган ёки
етарлича самарали
былмаган
жойларда, чунончи
маълумотларни
катта масофага
узатишда,
ащоли сийрак
щудудларда,
денгиз акваторларида
уларни
тылдириши ва
ривожлантириши
лозим ва щ.к.