ТЕЛЕГРАФ АЛО+А

 

    Телеграф ало=а електр симли ало=а каналлари быйича =ис=а матнли щужжатлаштирилган хабарларни автоматлаштирилган =абул =илиш-узатиш учун мылжалланган.

    Телеграф енг кадимги ало=а турларидан бири щисобланади. Биринчи електр телеграф аппарати 1832 йилда рус олини П.Л. Шиллинг томонидан кашф =илинган, 1837 йилда америкалик С. Морзе ызининг телеграфли аппаратини яратди. Бу телеграф аппаратларида маълумот =о\оз лентада ну=та ва чизи=ча (тире) белгилари («Морзе алифбоси») тыплани кыринишида =айд =илинган.

    Кейинро=, ХИХ аср охирида щарфларни чоп =иладиган телеграф аппаратлари — телетайплар пайдо былади. Щозирги ва=тда телеграфли ало=адан фойдаланувчи фирмалар ва корхоналарда фа=ат телетайплар =ылланилмо=да. Телетайпга маълумотни киритиш =ылда клавиатурадан ва перфолентадан автоматик бажарилиши мумкин. Лентани перфорасиялаш телетайп аппаратининг ызида автоном режимда бажарилиши мумкин. Маълумотни клавиатурадан =ылда киритиш ю=ори узатиш тезлигини таъминламаганлиги учун автоматлаштирилган киритиш афзалро=дир. Телетайпга узатилаётган ахборот бош=а манбалардан щам, хусусан, модем билан жихозланган ШЕЩМ дан киритилиши мумкин. Узатишда щамма ахборот =о\озли ташувчида чоп =илинади, керак былганда еса перфолентада =айд =илинади.

    =абул =илаётган аппаратда щам маълумот босма щужжатда ва перфолентада =айд =илиниши мумкин. Маълумот ало=а канали быйича бевосита ШЕЩМ га киритилиши щам мумкин. Хамма телетайп аппаратлари =айтарилувчан щисобланади, яъни маълумотларни щам узатгич, щам =абул =илгич сифатида ишлатиш мумкин. Кыпчилик телетайп аппаратлар =уйидагиларга ега: алфавит-ра=амли клавиатура, чоп етувчи =урилма, реперфораторли =ышимча (лента перфоратори) ва трансниттерли =ышимча (перфолентадан ыкийдиган) =урилма.

Чоп етувчи =урилма типи быйича телетайплар лентали ва рулонли былади. Лентали телетайпларда ахборотни кенглиги 10 мм былган енсиз =о\оз лентага, рулонли телетайпларда еса кенглиги 210 мм ли рулонли =о\озга чоп етилади.

    Телеграф ало=а канали быйича узатишда кыпинча ахборотнинг щар бир белгиси Иккинчи Халкрро Телеграф кодига (ХТК-2) мос равишда бешта турли =утбли ты\ри тыртбурчакли електр импулслар билан кодланади (импулсларнинг ты\ри тыртбурчаклиги телеграф каналларнинг кенг ытказиш полосасининг кераклигини билдиради).

    Ахборотни узатиш тезлиги кыпчилик телетайпларда 50, 75 ёки 100 бит/с га тент (минутига 400—800 та белги).

Телетайпли =абул =илувчи-узатувчи аппаратура учун ало=а канали сифатида щам телеграф, щам телефон каналлар хизмат килиши мумкин, кейинги щолатда мослаштириш аппаратураси (модем) кызда тутилган былиши керак.

 

Дейтефон ало=а

 

    Щужжатлаштирилган матнли ахборотни телефон каналлар быйича узатишни Кыпинча дейтефон ало=а деб аталади.

Дейтефон ало=ада ахборотни узатиш учун телефон ало=а каналларидан фойдаланилади, =абул =илувчи-узатувчи аппаратура сифатида оддий телетайп аппаратураси модем билан щам, махсус аппаратура щам ишлатилиши мумкин.

    Дейтефон ало=а абоненти аппаратурасининг тахминий таркиби =уйидагича:

• телефон аппарати — абонентни дастлаБ=и чи=ариш учун хизмат =илади;

• фотоы=ийдиган =урилма — узатишда ахборотни перфолентадан автоматик ы=иш учун мылжалланган;

• лента перфоратори — =абул =илинган маълумотни перфолентада =айд =илиш учун мылжалланган;

• модулятор-демодулятор (модем) — =абул =илувчи-узатувчи аппаратура телефон ало=а канали билан мослаштириш учун мылжалланган;

• хатоликлардан щимоя =илиш =урилмаси (ХЩ==) — унинг вазифаси маълумотларни ишончли узатишни таъминлаш;

• алфавит-ра=амли чоп етиш =урилмаси (принтер, телетайп).
    Дейтефон ало=а тизимининг телеграф каналидан фойдаланувчи
телетайп ало=адан афзалликлари:

• маълумотларни узатишнинг ю=ориро= тезлиги: 600—9600 бит/с, компютерли вариантда еса 56000 бит/с гача;

• маълумотларни узатишнинг ю=о\иро= ишончлилиги;

• мавжуд кенг тармо=ланган телефон ало=а каналлари тармо\идан фойдаланиш мумкинлиги;

• бир =атор щолатларда каналларни частотали ажратиш хисобига бир жуфт симдан бир ва=тнинг ызида бир нечта абонентлардан (частотали зичлаштириш), шу жумладан дейтефон, факсимил ва телефон ало=а абонентларидан маълумотларни узатиш имконияти.

    Шундай =илиб, телеграф ало=а бир неча кыринишларга ега: маълумотларни кодлаш учун Морзе таклиф =илган кодларни ишлатувчи телеграфли ало=а, телетайп ва дейтефон ало=а. Лекин шуни таъкидлаш керакки, телеграф ало=анинг щамма турлари ендиликда факсимил ало=а томонидан си=иб чи=арилмо=да.

 

 Телеграф ало=а тизимлари ва аппаратураси

 

    Телетайплар бир-бири билан щам бевосита, щам коммутатор ор=али уланишлари мумкин. Телетайп аппаратларининг бевосита уланиши махкам кейд =илинган абонентлар ыртасида (фирма ичидаги ало=а) катта былмаган масофаларга маълумотларни узатишда ма=садга мувофи=дир. Ахборотни катта масофаларга узатишда телеграф ало=ани аппаратураларни умумдавлат абонеетлик телеграфлаш тизимига улаш билан ташкил етиш мумкин.

    Россия территориясида АТ-50, «Телекс», СКС абонеетлик телеграф тармо=лари ишлатилади.

АТ-50 тармо\а (баъзида уни оддийгина =илиб «телеграф» дейилади) 100 нингдан орти= абонентга ега, лекин фа=ат МДЩ, мамлакатларида амал =илади ва хал=аро ало=ага чи=иш имкони ёъ=-Бу тармо=дан асосан вазирликлар, саноат, транспорт, молия муассасалари ва щарбий =исмлар фойдаланади.

    Ахборотларни бош=а мамлакатларга узатиш учун хал=аро телеграф — «Телекс» ишлатилади. Бу тармо=дан кыпро= тижорат муассасалари, банклар, биржалар, су\урта компаниялари, ахборот агентликлари, хусусий ва давлат фирмалари фойдаланадилар. Бу тармо= ор=али берилган щужжатлар ху=у=ий кучга ега былади: барча мамлакатларда мунисипал, давлат ва банк идоралари томонидан тан олинади.

АТ-50 ва «Телекс» тармо=лари ызининг мижозларига кып сонли сервисли ахборот хизматларини кырсатади.

    Електромеханик телетайплар ытмишга айланмо=да. Бутунда телеграф тармо=лари ыз абонентларига телеграммалар ва телекслар =абул =илиш ва узатишнинг компютер технологиясига асосланган замонавий воситаларини таклиф =илмо=да. Хусусан, АТ-50, «Телекс», СКС тармо=ларида ишлаш учун телеграф аппарат дастурли «ТЕЛГКОМ» ва «ТАРСМ» комплексларини тавсия етиш
мумкин.

    Улар =уйидагиларни таъминлайди:

    • телеграммаларни =абул =илиш-узатишни автоном режимда щам (ШК узилган), компютер билан биргаликда щам тыли= автоматлаштириш;

    • 100 000 та белгига ега былган ички тезкор хотира;

 • електр манба узилганда маълумотни хотирада са=лаш;
 •бир нечта телеграф каналлар быйича бир ва=тда ишлаш;

• ихтиёрий типдаги стансияга (=имс стансияга) созлаш;
    • щозир
енг кенг тар=алган Новелл Нет Wаре локал тармо=да ишлаш;

    • криптограммаларни =абул =илиш ва узатиш;

    • «почта =утилари» ор=али узо=даги абонентлар билан ишлаш;

    • =абул =илинган телеграммаларни принтерда фонли режимда чоп етиш;

    • телеграф каналининг носозлиги ты\рисида операторни огощлантириш.

    «Телекс» тизими «Телех Нет» компютерли вариантга ега, у стандарт телекс тармо\ини имконияларини кенгайтиради:

• компютер дискетасида са=ланаётган маълумотларни автоматик узатиш;

• ахборотни алмашиш чо\ида муло=ат =илиш;

• локал хиоблаш тармо\да ишлаш;

• ахборотни фонли режимда доимий (сир=уяр равишда) юбориш;

• абонентлар номерларининг електрон маълумотномаси мавжудлиги ва б.

    Таш=и телеграфли адаптер билан тыдирилган шахсий компютер бундай телеграф тармо\ининг охирги жихози щисобланади ва фойдаланувчига =улай ало=а =урилмасини таклиф етади.

    «Раш», «ТЕЛЕХ-НЕТ» ва «ТАГ-43» адаптерлари бу классдаги аппаратуранинг енг ю=ори талабларига жавоб беради.

    «Флаш» адаптери универсалдир, щам 2 та, щам 4 та симли АТ-50 ва Телекс ало=а линияларида ишлаши мумкин.

    «ТЕЛЕХ-НЕТ» адаптери ызида сервис вазифаларининг ноёб мажмуини ва хизмат кырсатишнинг соддлигини мужассамлаштирган. «ТЕЛЕХ-НЕТ» комплекси — шахсий компютер былиб, стандарт телетайп аппаратининг щамма вазифаларини бажаради ва кыпгина =ышимча сервис имкониятларини та=дим етади, масалан, =уйидагича:

• локал ва корпоратив щисоблаш тармо=ларида ишлаш;

• абонентлар муло=ати режимини ва дискда са=ланаётган маълумотларни автоматик узатиш;

• телеграмма ва телексларни берилган кун ва ва=тда узатиш;

• телеграмма ва телексларни фонли режимда узатиб, компютерни бу узатиш пайтида бош=а ишлар учун ишлатишга имкон яратиш;

• сиркуляр (айланма) узатиш — телексни бирданига бир неча абонентларга узатиш;

• кып сонли електрон маълумотномаларни шу жумладан, абонентлар адреслари маълумотномасини та=дим етиш.

    Експертларнинг бащолашига сараганда «ТЕЛЕХ-НЕТ»-ШК комплексини ишлатиш анъанавий аппаратларга нисбатан операторнинг мехнат унумдорлигини 7—10 марта оширади, уни ескирган ишлардан щолос етади, ало=а линиясининг ытказиш кобилиятини 1,5—2 марта оширади, абонент билан уланиш ва=тини кис=артиради.

    «ТАГ-43» адаптера телеграф тизимларида фа=ат компютер адаптери сифатидагина емас, балки автоном ишлаш =обилиятига щам егадир. "ТАО-43"-ШК комплекси таркибида щам сервис вазифаларининг кенг мажмуи таъминланади, лекин автоном ишлатишда бу жиддий =ис=аради.

    Телеграф ало=анинг мущим камчилиги маълумотларни узатиш ишончлилигининг пастлигидир. Коммутасияланадиган ало=а каналлари быйича узатишда белгининг бузулиш ещтимоллиги 0,001 катталиккача боради, баъзида еса ундан щам катга былади. Шунинг учун телеграф ало=а каналлари быйича маълумотларни узатишда ишончлиликни ошириш чораларини кыриш керак, бу чоралар, хусусан, бундай былиши мумкин:

• маълумотли тескари ало=ани ишлатиш;

• щал =илувчи тескари ало=ани ишлатиш;

• назорат йи\андиларини ва сонларини узатиш;

• хатоликларни автоматик пай=айдиган ва ты\рилайдиган корректловчи кодларни ишлатиш.

    Компютер технологиясига асосланган барча телеграф тизимлари узатилаётган ахборотнинг ишончлилигини таъминлаш воситаларига ега. Електромеханик телетайп тизимларига ран келганда, саноат бир =атор аппаратуралар комплексини ишлаб чи=арган былиб, улар хатоликлардан щимоя =илувчи =урилмалар (ХХЖСК) билан жихозланган, телеграф ва телефон ало=а каналлари быйича маълумотларни узатиш учун мылжаллангандир.

Масалан:

    «Аккорд 50» аппаратура комплекси Коммутасияланадиган ва коммутасияланмайдиган телеграф ало=а каналлари быйича 50 ва 100 бит/с тезлик билан маълумотларни узатиш учун мылжалланган. 5 ва 8 ёълакли перфолента ишлатилади. Комплекс таркибига фотоы=ийдиган Ф-1500 =урилма, перфорасияловчи ПЛ-150 =урилма, ХЩ==, «Аккорд-50», перфолента =урилмалар билан уланувчи блок киради; «Аккорд-50» РТА-60 телетайпи билан биргаликда ишлаши мумкин.

    «Онега-КС» комплекси телеграф ало=а канали быйича узатилаётган ра=амли ахборотни узатиш ва ишончлилигини назорат =илиш учун мылжалланган, узатиш тезлиги 50 бит/с, 5 ёълакли перфолентадан фойдаланади.

Дейтефон ало=а аппаратура комплекслари орасида «Аккорд- 1200», «Аккорд СО, «Онега АТП» каби комплексларни таъкидлаш
керак. Кырсатилган комплекслар универсал щисобланади ва маълумотларни бевосита
ЕЩМ га киритиш билан бир =аторда, маълумотларни перфолентада («Онега АТП» комплекси — магнит лентада) =айд =илишни амалга ошириш имконини беради, маълумотларни узатиш тезлиги: 600 ёки 1200 бит/с. Маълумотларни узатиш ишончлилигини ошириш учун кыпро= хатоликларни автоматик пай=айдиган ва ты\рилайдиган корректловчи кодлар ишлатилади. ТТХМК тавсияларига мос равишда дейтефон ало=а тизимларида сиклик корректловчи кодларни ишлатиш ма=садга мувофи=дир.

Hosted by uCoz