ПРИНТЕРЛАР

 

    Босувчи =урилмалар (принтерлар) — бу =ийматларни ЭЩМ дан чи=ариш =урилмаси былиб, у маълумотнинг АССИИ кодларини уларга мос келган графикли белгиларга (щарфлар, ра=амлар, ишораларга ва ш.ы.) ызгартиради ва бу белгиларни =о\озда =айд етади.

Принтер ШК ТК, сининг енг ривожланган гУРЫщидир, улар-нинг 1000 тагача турли хил модификасиялари бор. Принтерлар ызаро =уйидаги тавсифлар быйича фар=ланади:

• ранглилиги (о=-=ора ва рангли);

• белгиларни шакллантириш усули (белгиларни босувчи ва белгиларни синтезловчи);

• иш тамойили (матрисали, терник (=издиришга оид), пуркагичли, лазерли);

• босиш (зарбли ва зарбсиз) ва сатрларни шакллантириш (кетма-кет ва параллел) усуллари;

• каретка кенглиги (375 450 мм ли кенг ва 250 мм ли тор кареткали);

• босиш сатри узунлиги (80 та ва 132—136 та белги);
• белгиларни териш (АССИИ белгиларини тыли= теришгача);
• босиш тезлиги;

• ытказиш =обилияти ва щ.к.

    Вир =атор гУРЫщларнинг ичида принтерларнинг бир нечта турларини ажратиш мумкин: масалан, ШК да кенг ишлатиладиган белгиларни синтезловчи матрисали принтерлар иш тамойили быйича зарбли, термографикли, електрографикли, електростатик, магнитографикли ва б. былиши мумкин.   

    Зарбли принтерлар орасида игнали (матрисали) лар енг кып тар=алган, лекин щоли щам литерли, шар кыринишли, гулбаргли («мойчечак» типидаги) ва б. учраб туради.

Принтерларда босиш белги быйича, сатр ва сахифа быйича былиши мумкин. Босиш тезлиги секундига 10—300 та ишорадан (зарбли принтерлар) секундига 500—1000 тагача ва хаттоки секундига бир неча ынлаб (20 тагача) сахифаларгача (зарбсиз лазерли принтерлар) орали=да; ытказиш =обилияти миллиметрда 3—5 ну=тадан миллиметрда 30—40 ну=тагача былади (лазерли принтерлар).

    Матнли босиш учун умумий щолда турлича босиш сифати билан тавсифланувчи =уйидаги режимлар бор:

    - хомаки босиш режими (Драфт);

    — босмахонани=ига я=ин босиш режими (НЛ= — Неар Леттер =уалитй);

    — босмахонани=и каби босиш режими (Л= — Леттер =уалитй);

    — ю=ори сифатли босиш режими (СЛ= — Супер Леттер =уалитй).

Принтерлар, одатда, икки режимда — матнли ва графикли режимларда ишлаши мумкин.

Матнли режимда принтерга босилиши керак былган белгилар кода юборилади, шу билан бирга белгилар контури принтернинг ишора генераторидан танлаб олинади.

    Графикли режимда принтерга тасвир ну=таларининг кетма-кетлиги ва жойлашган жойини ани=ловчи кодлар юборилади.

Матнли режимда принтерлар одатда бир нечта шрифтларни ва уларнинг турли кыринишларини =уллайди, уларнинг ичида роман (ёзув машинкасининг майда шрифти), италис (курсив), болдфасе (ярим =ора), ехпандед (чызилган), елите (ярим си=илган), сонденсед (си=илган), писа (ты\ри шрифт — сисеро), соуриер (курер), сан сериф (ёрилган шрифт сан сериф), сериф (сериф), престиге елите (престиж-елита) ва пропорсионалли шрифт (белги учун ажратиладиган майдон кенглиги белгининг кенглигига бо\ли= былади) кенг тар=алгандир.

    Принтерни руслаштирилганлиги (миллийлаштирилиши) ма=садга мувофи=дир — ызининг воситалари билан рус щарфларини — кириллисани босишни таъминласин; акс щолда ШК га махсус драйверларни =ышиш талаб етилади.

Кыпгина принтерлар графикли маълумотларни самарали чи=аришни (псевдографика белгилари ёрдамида) амалга ошириш имкомини беради; босишнинг сервис режимлари: =алин босиш, иккиланган кенгликдаги босиш, остита чизиб босиш, ю=ориги ва пастки индекслар билан, ажратилган босиш (щар бир белги икки марта босилади) ва икки марта ытиб босиш (иккинчи марта белги озгина сурилиб босилади); кып рангли босиш (100 тагача турли хил ранг ва туслар). 

Матритсали привтерлар 

    Матрисали принтерларда тасвир ну=талардан зарбли усул билан шаклланади, шунинг учун уларни «зарбли-матрисали принтер» деб аташ ты\риро=дир, шундай щам ишорани синтезловчи принтерларни бош=а типлари кыпинча белгиларни матрисали шакллантиришни, лекин зарбсиз усул билан, ишлатади. Шунга =арамай, «матрисали принтерлар» — бу уларнинг умум=абул =илинган коди, шунинг учун уни асос =илиб оланиз.

    Игнали (зарбли) матрисали принтерларда ну=таларни босиш, быёвчи лента ор=али =о\озга зарба берувчи ингичка игналар билан амалга оширилади. Щар бир игна хусусий електромагнит билан бош=арилади. Босувчи узел горизонтал ёъналишда силжийди ва =атордаги белгилар кетма-кет босилади. Кыпчилик принтерлар босишни щам ты\ри, щам тескари ёъналишда бажаради. Босувчи каллакдаги игналарнинг сони босиш сифатини белгилайди. =иммат былмаган принтерлар 9 та игнага ега. Бундай принтерларда белгилар матрисаси 7х9 ёки 9х9 ну=талар ылчанига ега. Мукаммаллашган матрисали принтерлар 18 ва хаттоки 24 та игнага ега былади.

    Матрисали принтерларнинг босиш сифати яна босувчи каллакнинг бир нечта ытишида =исман =оплаш билан босиш жараёнида ну=таларни чи=ариш имконияти ор=али щам ани=ланади.

Турли сондаги игнали принтерларда босишнинг турли режимлари турлича амалга оширилади. 9 та игнали принтерларда Драфт режимидаги босиш босувчи каллакнинг сатр быйлаб бир марта ытишида бажарилади. Бу енг тез босиш режими, лекин у енг паст сифатли щамдир. НЛ= режими икки марта ытишда амалга оширилади: каллак бир марта ытгандан кейин =о\оз ну=танинг ярим у\ячанига мос масофага чызилади; кейин ну=таларни =исман =оплаш билан иккинчи ытиш бажарилади. Бунда босиш тезлиги икки марта камаяди.

    Матрисали принтерларнинг иш режимини =айта улаш ва шрифтларни алмаштириш дастур билан щам, аппарат билан щам =урилмаларда бор былган клавишларни ва/ёки =айта улагичларни тегишлича ырнатиш билан амалга оширилиши мумкин.

Матрисали принтерларнинг тезкорлиги матнни Драфт режимида босишда секундига 100 тадан 300 тагача белги орали\ида ётади, бу тахминан минутига икки сахифага ты\ри келади (вара=ларни алмаштиришни щисобга олган щолда).

 

Термопринтерлар 

     Игнали матрисали принтерлардан таш=ари матрисали термопринтерлар гУРЫщи щам бор, улар босувчи игнали каллак ырнига термоматрисали каллак билан жихозланган ва босишда термо=о\оз ёки термонушоловчи ишлатилади (бу, шубхдсиз, уларнинг жиддий камчилигидир).

 

Пуркагичли принтерлар 

     Пуркагнчли принтерлар босувчи каллакда игналар ырнига ингичка найчалар — соплоларга (конус найчаларга) ега, у ор=али =о\озга быё= рангнинг (сиёхнинг) майда томчилари пуркалади. Бу зарбсиз босувчи =урилмадир. Босувчи каллакнинг матрисаси одатда 12 тадан 64 тагача соплога ега.

    Кейинги йилларда уларнинг мукаммаллашишида жиддий ривожланишга еришилди: тасвирни шакллантиришда босувчи каллакнинг жуда майда соплолари ёрдамида =о\озга сиёх томчиларининг ёъналтирилган портлатишга ыхшаш пуркаш — пуркагичли босишнинг «пуфакнали» технологиям деб аталувчи усули ишлатилади.

    Пуркаш жараёни техникаси =уйидагича былади. Сопло деворига електрик =издирувчи елемент ырнатилган былиб, унинг щарорати електр импулси берилтанда 5—10 мкс ичида кескин ортади. =издирувчи елемент билан контактда жойлашган сиёхнинг щаммаси бир зумда бурланади, бу босимнинг кескин ошишига олиб келади, бунинг окибатида сиёх соплодан =о\озга отилиб чи=ади. «Отилгандан» кейин сиёх бурлари конденсасияланади, соплода пасайган босим зонаси щосил былади ва унга сиёхнинг янги порсияси (улуши) сырилади. Бу янги технология пуркагичли принтерлар ва плоттерлар оланида бурилиш ясади, бу еса уларнинг ытказиш =обилиятини яна бир па\онага (дюймда 600—1440 та ну=тагача) кытариш имконини  берди.

    Шундай =илиб, щозирги ва=тда пуркагичли принтерлар миллиметрга 50 тагача ну=тали ытказиш =обилиятини ва секундига 500 тагача белгини босиш тезлигини таъминлайди ва бунда босиш сифати лазерли босиш сифатига я=ин былади.

    Пуркагичли принтерлар ёзувчи каллакда катта ми=дордаги соплоларни ишлатиб, рангли босишни щам бажаради, лекин бунда ытказиш =обилияти о=-=орага нисбатан тахминан икки марта камаяди (лекин Епсон фирмаси ытказиш =обилияти 400 дпи былган, рангли босиш тезлиги секундига А4 ылчамли 4 бетни ташкил етган ноёб рангли пуркагичли Стйлус 600 принтерини яратганлиги ты\рисида ахборот мавжуд).

    Рангли тасвирни яратиш учун одатда, полиграфияда =абул =илинган СМЙК рангли схема ишлатилиб, у ыз ичига тыртга базавий (асосий) рангни олади: Сян — щаво ранг, Магента — тык =изил ранг, Йеллоw — сари= ранг, Кей — етакчи (=ора ранг). Мураккаб ранглар базавий рангларни аралаштириб щосил =илинади. Босиш сифати жуда ажойибдир — тыли= рангли плакат деярли босмахонаникидан фар= =илмайди.

    Пуркагичли принтерларнинг асосий афзалликлари:

• ю=ори босиш сифати, катта ми=дорли соплоли принтерлар учун лазерли принтер босиш сифати билан та==осласа былади;

• хомаки босиш режимида ю=ори тезлик;

• оддий, албатта, яхши зичликдаги =о\озни ишлатиш (60 дан 135 г/м2 гача), сиёх ёйилиб кетмаслиги учун;

• шов=инсиз ишлаши.

Пуркагичли принтерларнинг асосий камчиликлари:

• сопло ичида сиёхнинг кыриб =олиш хавфи, бу баъзида босувчи каллакни алмаштириш зарурлигига олиб келади;

• сарфланадиган материалларнинг нисбатан ю=ори нархдалиги, хусусан, сиёх учун баллончанинг, айни=са агар у босувчи каллак билан бирлаштирилган ва биргаликда алмаштирилса (бундай тузулиш кенг тар=алган).

 

Лазерли принтерлар 

    Лазерли принтерларда тасвирни шакллантиришнинг електрографик усули ишлатилиб, бу усул шу номдаги нусха кычирувчи аппаратларда ишлатилади. Лазер ыта ингичка ёру\лик нурини яратиш учун хизмат =илади, бу нур олдиндан тайёрлаб =уйилган ёру\ликка сезгир барабан сиртида кыринмайдиган ну=тали електрон тасвир контурини чизади — електр заряд лазер нури билан ёритилган ну=талардан барабан сиртига о=иб тушади. Електрон тасвир тушгандан кейин разрядланган участкаларга ёпишиб =олган быё=, (тонер) кукуни билан босиш бажарилади — тонерни барабандан =о\озга олиб ытилади ва тасвирни =о\озда тонерни =издириб, у ериб кетгунча котирилади.

    Лазерли принтерлар миллиметрда 50 тагача ну=таларни ва секундига 1000 тагача белгиларни босувчи тезликни таъминлайдиган ытказиш кобилилиятли енг ю=ори сифатли босишни таъминлайди. Рангли лазерли принтерлар кенг ишлатилади. Масалан, Тектоник (А=Ш) фирмасининг Пщасер 550 лазерли принтери горизонтал быйича щам, вертикал быйича щам миллиметрда 48 ну=тали ытказиш =обилиятига ега; рангли босиш тезлиги — минутига А4 ылчамли 5 бет, монохромли босиш тезлиги — минутига 14 бет.

    ШК ларга принтерлар щам параллел, щам кетма-кет портлар ор=али уланиши мумкин.

    Параллел портлар Сентронисс типидаги адаптерлар ор=али параллел ишловчи (малумотни бирданига байтлаб =абул =иладиган) принтерларни улаш учун (одатда бир ва=тнинг ызида 3 тагача принтерни улаш мумкин) ишлатилади.

    Кетма-кет портлар (2 дона) РС 232С (С2 бирикиш жойи) типидаги адаптерлар ор=али кетма-кет ишлайдиган (маълумотни кетма-кет 1 битдан =абул =иладиган) принтерларни улаш учун хизмат =илади. Кыпчилик тез ишловчи принтерлар параллел портларни ишлатади.

Тезкор принтерлар шахсий буферли хотирага ега былади, улар ШК билан маъпумотларни алмашишда щам, юкланадиган шрифгларни са=лаш учун щам ишлатилади. Матрисали принтерларнинг хотираси катта емас — бир неча юзлаб килобайтларгача, пуркагичли принтерларда бир неча мегабайтларгача ва лазерли принтерларда бир неча ынлаб мегабайтларгача.

    Хулоса =илиб шуни таъкидлаш керакки, ШК ларнинг енг оммавий принтерларини Сеико Епсон (Япония) фирмаси (уларнинг улуши камида 30% ни ташкил етади) ишлаб чи=аради. Хаттоки ИБМ ПС принтерларининг стандарти — Епсон стандарти мавжуд. Епсон принтерининг тавсифи 30-жадвалда келтирилган. Стар, Маннесманн, Ситизен, Панасонис ва б. фирмаларнинг принтерлари щам кенг ишлатилади.

    Принтерни танлашда =уйидаги омилларни щисобга олиш керак:

    — функсионал имкониятлар тыплами, улар быйича принтерни конкрет масалани ечиш учун =ылланишлигини бащолаш мумкин (босилган щужжатлар ылчамлари, бажариладиган ишлар щажни, руслаштирилганлиги, керакли шрифтларнинг борлиги ва б.);

     — рангли тасвирни шакллантириш имконияти;

     — тасвир сифати (Ытказиш =обилияти);

     — ишлаш ишончлилиги ва =улайлиги, сервис;

   — ташувчи, сарфланадиган материаллар, =урилмага хизмат кырсатиш, електроенергияни истеъмол =илиш нархларини ыз ичига олган експлуатасия щаражатлари;

    — принтер нархи.

Hosted by uCoz