ПЛОТТЕРЛАР

 

    Плоттерлар (плоттер, график кУРЫвчилар) график ахборотни (чизмалар, схемалар, расмлар, диаграммалар ва б.) ЭЩМ дан =о\озли ёки бош=ача кыринишдаги ташувчига чи=ариш =урилмасидир.

Плоттерлар тасвирни шакллантириш тамойиллари быйича икки синфга былинади:

• векторли типидаги плоттерлар, уларда ёзувчи узел =о\озга нисбатан бирданига иккита координата быйича силжиши мумкин ва тасвир =о\озда керакли ты\ри ва егри чизи=ларни исталган ёъналишда бевжсита чизиб щи=иш билан яратилади;

• растрли типдаги плоттерлар, уларда ёзувчи узел =о\озга нисбатан фа=ат бир ёъналишда бир ва=тнинг ызида силжиши мумкин ва тасвир =о\озда сатрма-сатр кетма-кет тушириладиган ну=талардан шаклланади.

Иш тамойили быйича плоттерлар пероли, пуркагичли, лазерли, термографик, електростатик былади.

Векторли плоттерлар фа=ат пероли былади, плоттерларнинг =олган типлари растрлидир.

Плоттерларнинг типлари
Пероли плоттерлар
 

    Пероли плоттерлар (Пен Плоттер) — бу векторли типдаги електромеханик =урилма былиб, уларда тасвир умумий щолда перо деб аталган ёзувчи елемент ёрдамида чизи=ларни чизиб чи=иш ёъли билан яратилади. Перолар сифатида плоттерларнинг турли моделларида перолар, фибрали (жуда пишик =о\озли) ва пластик стерженлар (фломастерлар буё\и ичидан чизиб келадиган ёзиш =уроли), бир марта ва кып марта ишлатиладиган шарикли узеллар, =аламли грифеллар (тош=алам) ва бырчалар ишлатилади.

Пероли плотгерлар рулонли (ырамли) ва планшетли былиши мумкин.

    Рулонли плотгерлар ихчамро=, ишлатишда кылай ва ани=дир; улар кыпро= А1, АО форматли — йирик форматли чизмаларни яратиш учун ишлатилади, шу билан бирга рулонли =о\оздан вара=ни ыраб чи=ариш ва кесиш автоматик бажарилади.

Планшетли плоттерлар одатда А3 ва ундан кичик форматли чизмаларни яратиш учун ишлатилади.

    Сиёхдта ишлатувчи пероли плоттерлар щам бир тусли, щам рангли тасвирларнинг ю=ори сифатли былишини таъминлайди, лекин ю=ори былмаган чизиб чи=иш тезлигига ега, чунки быё=иинг перодан чи=иши ва унинг кыришига ва=т керак былади. Бундан таш=ари, сую= быё=ли ёзувчи узеллар быё=ни узатиш каналининг тез-тез, шу жумладан, =отиб =олган быё= зарралари билан ти=илиб =олиши сабабли доимий равишда хизмат кырсатиш ва тозалашни талаб етади. Каламли грифелларни ишлатишда сифат ёмонро=, лекин чизиш тезлиги ю=ори ва асосийси ёзувчи узелга хизмат кырсатиш анча оддийро= ва арзондир (канселярия дуконида сотиб олинадиган грифел билан оддийгина алмаштирилади).

    Фломастерли ва шарикли пероли плоттерлар ызларининг тавсифлари быйича ю=орида кыриб ытилганлар орасидаги щолатни егаллайди.

Пероли плотгерларни тайёрловчи етакчи фирмалар: СалСомп (1959 йидда жащонда биринчи яратган плоттерлар модели СалСомп 565), Щеwлетт Паскард, Суммаграпщисс, Мутощ (хусусан, Мутощ ХП 620 =аламли модели).

Айтиш керакки, пероли плоттерлар доимо ва жадаллик билан, хусусан, пуркагичли плотгерлар томонидан си=иб чи=арилмо=да.

Пуркагичли плоттерлар

    Пуркагичли плоттерлар (ИН К-Жет Плоттер) тасвирларни шакллантиришда =о\озга босувчи каллакнинг майда соплолари ёрдамида сиёх, томчиларини ёъналтирилган пуркашдан фойдаланади — бу пуркагичли принтерларни кыриб чи=ишда пуркагичли босишнинг "пуфакчали" технологияси деб аталди. Пуркагичли плотгерлар билан бажарилган чизмалар сифати жуда ю=оридир.   

    Пуркагичли плоттерларнинг уч кыриниши мавжуд: монохромли, рангли ва рангли босиш имкониятли.

    Рангли пуркагичли плотгерлар ёзувчи каллакда кып сонли соплоларни ишлатади, лекин уларнинг ытказиш =обилияти бунда тахминан икки марта камаяди. Рангли тасвирни яратиш одатда полиграфияда =абул =илинган СМЙК рангли схемаси билан амалга оширилади, яъни соплоларнинг тырт гУРЫщи ишлатилиб, уларнинг щар бирига ани= рангли быё= ты\ри келади: Сян — щаво ранг, Магента — ты= =изил ранг, Йеллоw — сари=ранг, Кей — етакчи (=ора ранг). Рангли плотгерларни кыпинча уларни рангли босиш имкониятли плоттерлардан фар=лаш учун тыда рангли деб аталади.

    Рангли босиш имкониятли пуркагичли плоттерлар фа=ат чизи=ларни ёки белгиларни рангли бажариш имконини беради, лекин улар бутун бир сощоларни турли рангларга быяшга =одир емас.

    Пуркагичли плоттерларга мисоллар: Щеwлетт Паскард ЩП220, Сумма-грапщисс Сумрна Жет 2М, СалСомп ТечЖет Десигнер 720 (щаммаси монохромли); СалСомп ТечЖет Солор, Щеwлетт Паскард ЩП650С, Енсад Нова Жет 3 (щаммаси тыла рангли).

    Пуркагичли плоттерларда щам чизиш тезлиги ю=ори емас, шунинг учун катта щажмли график ахборотни чи=ариш учун уларни ишлатиш ма=садга мувофи= емас. 

Електростатик плоттерлар

    Електростатик плоттерлар (Елестростатис Плоттер) ёзувчи каллаклар ёрдамида махсус електростатик =о\оз юзасида берк потенсиал релефни яратиш технологиясига ва бу релефда сую= быё=ии тиндиришга асосланади. Рангли тасвирни яратиш учун чизиш жараёни 4 марта =айтарилади (СМЙК рангли схемаси), албатта, бу унчалик =улай емас. Иккинчи жиддий камчилик — махсус =имматбащо електростатик =о\ознинг ишлатилишидир. Тасвир сифати ва чизиш тезлиги бу плоттерларда ю=оридир.

Термографик плоттерлар 

    Термографик плоттерлар (уларни кыпинча тасвирни бевосита чи=ариш лазерлари деб аташади — Дирест Имагинг Плоттер) исси=лик таъсири остида =ораювчи махсус термореактив =о\озни ишлатади. Расм фа=ат монохромли ва унга "таро=" кыринишда бажарилган махсус миниатюрли =издиргичлар билан туширилади. Ытказиш =обилияти (800 дпи гача) ва чизиш тезлиги (50 мм/с гача) жуда ю=оридир; терма=ороз жуда =иммат емас, аппаратларнинг ызи еса оддий ва доимий хизмат кырсатишни талаб етмайди. Шунинг учун термографик плоттерлар кенг тар=алган, хусусан, катта щажмдаги чизма ишлари бажариладиган лойиха ташкилотларида кенг тар=алган. Термографик плоттерларга мисоллар: СалСомп ДраwингМастер 600, СалСомп ДраwингМастер 800, ОСЕ Г9050-С.

    Термореактив кычиргич =о\озни ишлатувчи термографик плоттерлар щам чи=арилмо=да, бунда турли рангдаги кычиргич =о\озларда тырт марта ытишларни бажариш ёъли билан рангли босишни олиш мумкин, лекин улар кенг тар=алмади.

Лазерли плоттерлар 

    Лазерли плоттерлар (Ласер Плоттер) орали= ташувчи сифатида ярим ытказгич =атлами билан =опланган айланадиган барабанни ишлатади. Лазер нури билан зарядланган ярим ытказгич сощолари кУРЫктонерни ызига тортади, кейин уни барабан остидан утаётган =о\озга кычиради. Бундан кейин тонер туширилган =о\оз =издиргич ор=али ытади, иссиклик таъсири остида тонер =изиб яхлитланади ва =о\озда =отирилади (типик електрографик технология). Лазерли плоттерларнинг афзаллиги як=олдир: оддий =о\озни ишлатиши, тасвирнинг ю=ори сифати (ытказиш =обилияти 800 дпи гача) ва тезкорлилиги (50 мм/с гача), шов=инсиз ишлаши ва тыли= автоматлаштирилганлиги. Лекин улар =имматдир. Рангли босманинг принсипиал имкони бор, лекин бунда плоттер нархи =имматлашади.

    Я=инда потенсиал релефни барабанга тушириш учун лазер нурини емас, балки ну=тали ярим ытказгичли ёру\лик диодларидан

=илинган (лигщт емиттед диод — ЛЕД) чиз\ияни ишлатувчи лазерли плоттерлар пайдо былди, бу плоттерни янада оддий ва ишончли =илди (бу     ЛЕД-плоттер деб аталадиган плоттерлар). Улар щам нисбатан =иммат, лекин мураккаб тизимларда етарлича жадал =ылланилмо=да.

    Лазерли ЛЕД-плоттерларга мисоллар: СалСомп Солус 4-АО, ОСЕ 9555,ЖДЛ4000Е.

    Плоттерлар рулонли ва планшетли былади, уларнинг кыпчилиги яхши си\имли ички созланган хотира (2 дан 64 Мбайтгача), дисплейга ега, бир нечта (2—7 та) =ийматлар форматини танлаш имконини беради, бош=а бир =атор сервис имкониятларига ега. Плотгерлардаги ички созланган хотира унинг функсионал кырсаткичларини (тезкорлилиги, ишлаш =улайлилиги, автономлигини) яхшилаш учун ишлатилади; бу буферли хотирага график маълумот юкланади, бу маълумот тасвирни яратиш жараёнида плоттер просессори томонидан =айта ишланади. Пероли плоттерлар учун бу хотира фа=ат унинг автоном ишлашини таъминлайди, растрли плоттерлар учун еса у яна тезкорлик, ытказиш =обилияти ва тасвир форматини таъминлаш учун мущимдир.

    Плоттерни танлащда =уйидагиларга еътибор бериш керак:

    • ани= бир масалаларни ечиш учун плоттерни =ыллаш мумкинлигини бащолаш мумкин былган функсионал имкониятлар тыплами (ташувчилар ва тасвирнинг ылчамлари, бажариладиган ишлар щажми ва б.);

     • рангли тасвирларни шакллантириш имконияти;

• тасвир сифати (ытказиш =обилияти);

• унумдорлиги (чизиш тезлиги);

• ишлаш ишончлилиги ва =улайлиги, сервис;

     • автоном ишлашининг мумкин былган имконияти (оператор аралашувисиз);

   • ташувчи, сарфланадиган материаллар, курюшага хизмат кырсатиш, електроенергияни истеъмол =илиш нархларини ыз ичига олган експлуатасия щаражатлари;

     • плотгернинг ызининг нархи.

Hosted by uCoz