КЫТАРИБ ЮРИЛАДИГАН ЭЩМПАРНИНГ
АСОСИЙ ТИПЛАРИ

 

    Кытариб олиб юриладиган компютерлар жуда ранг-барангдир: кыпол ва о\ир (15 кг гача) ихчам ишчи стансиялардан то 100 г гача о\ирликдаги миниатюрали електрон ёзув китобчасигача мавжуд.

Кытариб олиб юриладиган ШК ларнинг баъзи типларини кыриб чи=аниз.

 

Ихчам ишчн стансиялар

 

    Ихчам ншчн стансиялар — енг =увватли ва йирик кытариб юриладиган ШК дир. У кыпинча чемодан кыринишда тайёрланади ва Номадис — «Кучманчи» номига ега. Уларнинг тавсифлари кызралмас ШК — ишчи стансияларнинг тавсифларига ыхшашдир: кыпинча РИСС типидаги, 300 МГс гача тактли частотали кучли микропросессорлар, 64 Мбайт гача си\имли тезкор хотира, гигабайтли дискли йи\увчилар, тезкор интерфейслар ва кучли, 4 Мбайт гача видеохотирали видеоадаптерлар.

    Аслини олганда, бу оддий тармо=дан таъминланувчи ишчи стансияларидир, лекин конструктив жищатдан кытариб олиб юришга =улай корпусга йи\илган ва барча кытариб олиб юриладиган ШК лар каби ВГА синфидан ю=ори былмаган текис сую= кристалли видеомониторга егадир. Номадис одатда модемларга ега ва щисоблаш тармо\ида ишлаш учун ало=а каналларига тезда уланиши мумкин.

    Бу типдаги ихчам компютерлар кычма та=димотлар учун, айни=са мултимедиа воситалари мавжуд былганда, самарали ишлатилиши мумкин, лекин иш столида жойни тежашга имкон бериб, =ыз\алмас вариантда щам муваффа=иятли ишлатилиши мумкин.

 

Тиззада ишлатиладиган компютерлар

 

    Ихчам Лап Топ компютерлари, бу «тиззада ишлатиладиган» деган маъноми билдиради, унча катта былмаган «дипломат» ылчанидаги чемодан кыринишда тайёрланади, уларнинг о\ирлиги одатда 5—10 кг орали=да былади. Аппарат ва дастурли таъминоти уларга енг яхши =ыз\алмас ШК лар билан муваффа=иятли ра=обатлашиш имконини беради. Замонавий Лап Топ да кыпинча ю=ори тактли частотали (200 МГс гача) Пентиум, Пентиум Про микропросессорлари ишлатилади; тезкор хотираси 64 Мбайт гача; 1200 Мбайт гача си\имли =атти=дискдаги йи\увчи, кыпинча олинадиган былади; СР-РОМ ва бош=а мултимедиа таъминоти ишлатилиши мумкин.

    47-расмда Лап Тор компютеридаги баъзи бир функсионал елементларнинг ва блокларнинг жойлашиши кырсатилган.

 

1—мукаммаллашган параллел порт; кетма-кет 16550 порти; 3-222х279 мм ылчамли асос; баландлик 50 мм; икки марта сканерланадиган актив ёки пассив рангли 24 сантиметрли екран; 6—локал шинада ва 1 Мбайт видеохотирали график акселератордаги видеотизим; 7—ичига созланган 19 миллиметрли шартли манипулятор; 8—буюртма шаклидаги клавиатура; клавиатуранинг ёки ПС/2 сич=ончанинг порти; 10—Таш=и мониторга чи=иш; 11-Адвансед Порт Реплисатор асбобини улаш учун разъём; 12—буриладиган оё=чалар; 13—алмаштириладиган =атти= диск; 14—битта ИИИ типидаги ёки иккита ИИ типидаги ПСМСИА карточкалари учун уяча; 75—таъминот манбаидан ызгич; 16— манипуляторнинг катта кнопкалари; 17— «Интеллектурал» Литщиум Ион аккумуляторлари; 18—=ыл бармо=лари учун таянч; 19—3,5 дюмли 1,44 Мбайтли дисковод.

 

Компютер-ён дафтарчалар
Компютер-ён дафтарчалар (Нотебоок)
 

    Бу ихчам компютерларнинг енг гуркираб ривожланаётган =имс синфидир.

    Компютер-ён дафтарчалар (Нотебоок ва Суб Нотебоок, уларни яна «Омни Боок» — «щар ерда щозир-нозир» деб щам аташади) стол уста ШК ларнинг барча вазифаларини бажаради. Тузулиш жищатдан улар миниатюр чамадонча кыринишда, (баъзида олинадиган =оп=о=ли) унча катта былмаган китоб ылчанида (=алинлиги 2-5 см былган А4 форматли стандарт ылчамли) тайёрланган. Ызининг тавсифлари быйича кып жищатдан Лап Топ билан мос келади, улардан фа=ат ылчамлари щамда тезкор ва дискли хотиранинг бирмунча кичик си\имлари билан фар= =илади (флоппи-дисклар учун дисковод ва винчестер кыпинча таш=и былади). Винчестер ырнига баъзи моделлар, айни=са Суб Нотебоок орасидагилари (Нотебоок нинг кичрайтирилган варианти), 10—20 Мбайт си\имли енергияга бо\ли= былмаган Флаш-хотирага егадир.

    Компютер-ён дафтарчаларнинг кыпчилик моделлари ало=а каналига ва мос равишда щисоблаш тармо\ига улаш учун модемларга егадир. Уларнинг баъзилари бош=а компютерлар билан масофадан туриб симсиз маълумот алмашиш учун радиомодемлар ва оптоелектрон инфра=изил портлар билан жихозлангандир. Бу портлар бир неча ын метр узо=ликда ва бевосита кыриниш чегарасида компютерлар аро ало=ани таъминлайди. Ало=анинг имкони борлиги компютер екранида махсус пиктограмманинг пайдо былиши билан =айд =илинади.

    Компютер-ён дафтарчалар унча катта былмаган сую= кристалли монохром ва рангли дисплейга ега.

    Клавиатураси щар доим =ис=артирилган, Траск Поинт ва Траск Пад типидаги манипулятори бор. Ресурсларнинг кучайтирилиши ПСМСИА карталари билан бажарилади.

    Нотебоок таъминоти 3—4 соат давонида автоном ишлашни таъминловчи ихчам аккумуляторлардан амалга оширилади (ионлитийли аккумуляторларни ишлатганда еса 12 соатгача).

    Щозирги ва=тда Нотебоок нинг учта асосий кыриниши =арор топди:

• бошлан\ич даражали компютер-ён дафтарча;
• ю=ори унумдорли мобил ишчи стансиялар;
• кып =атламли компютер-ён дафтарчалар.

    Бошлан\ич даражали компютер-ён дафтарчалар шу =имс синфдаги ихчам компютерларнинг енг кып тар=алган классик вариантидир. Бу категорияга 1997 йилда Пентиум 133 МГс гача МП ли, 8 Мбайт гача си\имли тезкор хотирали, 1,08—1,3 Гбайт си\имли винчестерли, 11,3" дисплейли ва созланган факс-модемли компютерлар ты\ри келади. Бу категориядаги компютерларни щозирда деярли барча асосий компютер фирмалари: ИБМ, Тошиба, ЩП, Сомпа=, НЕС, Асер ва б. ишлаб чи=армо=далар.

    Нотебоок лар орасида пеш=адами бу =имс синфдаги ШК лар орасида стандартни белгиловчи ИБМ Тщинк Пад моделларидир. Лекин кыпгина бош=а фирмаларнинг щам машхур Нотебоок вакиллари мавжуддир.

Масалан, Сомпа= фирмасининг Нотебоок и: ЛТЕ 5000 Пентиум МП ига ва модулли, ТеЕ==, сини 72 Мбайтгача кенгайтириш имкониятли енгил модификасияланадиган тузулишга, 5,4 Гбайт дискли хотирага, ПСИ локал шинага ега, 16 соатгача автоном ишлашни таъминлайдиган икки аккумулятордан таъминланади.

    Юкори унумли мобил ишчи стансиялар кыз\алмас стол усти компютерлар билан унумдорлиги быйича щам, кенгайтириш имконияти быйича щам тенглашиб, уларни алмаштиришга даъват етилган. Бу гурухларнинг кыпчилик замонавий моделлари 166-200 МГс ли Пентиум ММХ просессорлари асосида яратилган, ва Пентиум ММХ МП пайдо былгандан кейин (мылжалдаги номи Пентиум ИИ) бирданига унинг мобил версияси — ИММ ни (Интел Мобил Модуле) ишлатиш режалари белгиланмо=да. ИММ МП ни ва 430 ТХ тыпланидан микросхемаларни ыз ичига олади щамда 6 х 10 см ылчамли плата кыринишга ега былади. =утилмо=даки, бу гурущнинг енг илгари сурилган моделлари ытказиш =обилияти 1024х768 пикселли, 12,1" ва 13,3" катталикдаги жуда улкан екранли ЛСД-дисплейи билан жихозланади (таъкидлаш керакки, бундай матрисаларнинг ылчами 15 дюймли мониторнинг кыриниш =исмининг ылчамига тенгдир). Екраннинг келгусида 14,2 гача катталаштирилиши — бу еса баъзи бир фирмалар томонидан тахмин килинмо=да — Нотебоок учун дефакто =абул =илинган щозирги стандарти А4 ылчанининг катталашишига олиб келади.

    Бу компютерлар учун ю=ори тезликли инфра=изил портлар, 33,6 Кбод тезликли созланган факс-модем ва =увватли интерфейс шиналарини борлиги одат былиб колмо=да (СаидБус шинали моделлар щозирдаёк пайдо былди — улар щозирда ихчам компютерлар учун енг оммавий былган ПСИ шиналарига ыхшашдир, бу шиналар тыли= екранли видео учун етарли былган 13 Мбод/с гача алмашиш тезлигини таъминлайди).

    Бу гурущлинг компютерлари: Тошиба ТесраСДТ, НЕС Верса 6050, Асер/ТИ Траве Мате 6150 ва б.

    Кып =атламли компютер-ён дафтарчалар (Мултилаесер Нотебоок — МЛН) биринчи икки типдаги Нотебоок никига ыхшаш о\ирлик ва ылчамларга ега былиб, ю=ори унумдорликни ва функсионал тылаликни таъминлайди. Бу еса уларнинг кып =атламли технологияси щисобига еришилади.

    Бу гурущнинг биринчи вакили — Тwинщеад фирмасининг Нотебоок 7 былиб, у ТщинкПад 560 яхши моделининг ытган йиллардаги янада ривожланган вариантидир, у икки =атламдан ташкил топган:

• 11,3 дисплейли, 1,3 Гбайт си\имли винчестерли, 1Мбайт си\имли ТеЕ== ли, Мобиле Пентиум 133 МП базасидаги тыли= функсионалли Нотебоок ни ташкил етган асосий =атлам;

• СД-РОМ, ПСИ шинали интерфейс, аудиокучайтиргич ва аудиоколонкани ызини ичига олган =ышимча =атлам.

    «Нотебоок 7» нинг мущим хоссаси уни фойдаланувчининг истаги быйича мослашувчан конфигурасиялаш имкониятидир. Бу компютернинг тыли= о\ирлиги 3 кг дан оши=ро=. Бундай тузилишнинг исти=боллилиги бош=а фирмаларни щам (Сомпа=, Асе Течнологиес, Фужитсу) шунга ыхшаш моделларини: Сомпа= Армада 4100, Асер/ТИ ТравеМате 900, Соло Слим, Фужитсу ЛифеБоок 600 ва б. ишлаб чи=аришга ундади. Аслини олганда, =ыл остингизда Нотебоок га ега былиб, сиз щамма жойда — ызингизнинг иш жойингизда щам, ыйингизда щам, ёълда щам замонавий офис компютерига ега быласиз, бу еса тижоратчи учун дабдаба емас, балки керакли буюмдир.

    Изощ. Щозир А=Ш да Нотебоок лар сони 10 млн донадан ортиб кегли.

 

Чынтак компютерлари 

    Чынтак компютерлари (Палм Тор, бу «кафтдаги» деган маъноми билдиради) 300 граммдан оши=ро=, о\ирликка ега; йи\илган щолатдаги типик ылчамлари 150х80х25 мм. Бу туда щу=у=ли шахсий компютер былиб, у микропросессорга, тезкор ва доимий хотира, одатда монохромли сую= кристалли дисплей, ихчам клавиатурага ега; маълумотларни алмашиш ма=садида =ыз\алмас ШК га ва бош=а таш=и =урилмаларга улаш учун порт-разъёмга ега.

    Замонавий чынтак компютерларининг мущим тавсифлари:  •столдаги компютер билан =ийматлар алмашишни =ыллаш;

     •матнни киритиш ва уни хотирада са=лаш имконияти;
     •щар хил щисоблашлар учун
електрон жадваллар билан ишлаш;

•щужжатларни босиш учун принтерни улаш имконияти;

•факсларни =абул =илиш ва юбориш;

• електрон почта ва Интернет тармо=и билан ишлаш;

• катта, ёр=ин, яхши у=иладиган, кыпинча ёритиладиган екран;

• автоном режимда узо= ва=т ишлаш имконияти;

     • аудиотизимлар билан ишлаш;

     • инсон дастхатини англаш ва уни босма щарфларга ытказиш =обилияти.

    Чынтак компютерлари кып сонли хорижий фирмалар: Сасио, Сомпа=, Щеwлетт Паскард, НЕС, Пщилипс, ЛГ Елестронисс ва б. томонидан ишлаб чи=арилмо=да.

 

Електрон котиблар 

    Електрон котиблар (ПДА — Персонал Дигитал Ассистансе, баъзида уларни Щанд Щелп — =ыл ёрдамчи деб щам аташади) чынтак комютери ылчанига ега (о\ирлиги 0,5 кг дан оши= емас), лекин Палм Тор га нисбатан кенгро= функсионал имкониятларга ега; хусусан: аппаратли ва ичига созланган дастурий таъминоти, у номлар, манзилгохлар ва телефон ра=амлари, кун тартиби ва учрашувлар ты\рисидаги маълумотлар, жорий ишлар рыйхати, щаражатлар ёзувини ва ш.ы. са=ловчи електрон маълумотномаларни ташкил етишга мылжалланган; ичига созланган матнли, баъзида еса график мущаррирга, електрон жадвалга ега.

    Кыпчилик ПДА лар модемларга ега ва бош=а ШК лар билан маълумот алмашиниши мумкин, щисоблаш тармо\ага уланганда еса електрон почтани ва факсларни =абул =илиши ва жынатиши мумкин. Уларнинг баъзилари щатто автоматик номер тергичларга щам ега. Бош=а компютерлар билан маълумотларни масофадан симсиз алмашиш учун ПДА нинг енг янги моделлари радиомо-демлар ва инфра=изил портлар билан жихозланган.

    Маълумотларни клавиатурадан =ылда киритиш мумкиндир (ЩП 100 ЛХ, Сасио Босс, Псион Сериес моделларида =WЕРТЙ клавиатураси), баъзи моделларда (Неwтон Мессаге Пад, Дйна Пад, Верса Пад ва б.) «пероли» киритиш мавжуд: сенсорли екран, кырсаткич (перо) ва клавиатуранинг екранли емулясияси (кырсаткич билан екранда клавишаларни «босиш» мумкин), баъзи бир моделларда еса (Шарп Wизард) гибридли киритиш мавжуд — клавиатурадан меню бандларини ва баъзи бир =ылёзма ёзувларини танлаш учун — пероли киритиш мавжуд (48-расм).

 

48-расм. Малумотлар перо билан кириталаяиган «електрон котаб».

 

    Електрон котиблар одатда унча катта былмаган сую= крисгалли дисплейга (базида компютернинг олинадиган крпкррида жойлаштирилган) ва ресурсларни ПСМСИА спесификасияси быйича кучайтириш имкониятига егадир. ПДА, кыринишдан, енг тез ривожланадиган ихчам компютерларнинг туридир: мутахассисларнинг фикрича, 1996 йилда А=Ш да ПДА парки 10 млн донадан ошиб кетган.

    Замонавий ПДА лар Нотебоок нинг кичик моделлари билан ра=обатлашиш имкониятига егадир, улардан =уйидаги параметрлари билан сезиларли устун туради: ихчамлиги, нархи, ёълда ишлаш =улайлиги, енг замонавий телекоммуникасия технологияларини (уяли телефон, пейжингли ало=а инфра=изил ва радиоало=а) =ыллашнинг созланган имкониятлари. Кыпчилик мутахассислар Нотебоок асрининг ырнига ПДА асри келди деб щисобламо=далар. Кыпгина фирмалар: Аппле, Сасио, Сомпа=, ЩП, ИБМ, Ласкй, ЛГ Елестронисс, Моторола, НЕС, Сонй, Шарп, Тошиба ва б. ызларининг ПДА сини чи=ардилар.

Електрон хотира дафтарчалари 

    Електрон хотира дафтарчалари (Организер — органайзерлар) ихчам компютерларнинг «енгил тоифа» сига тегишлидир (бу тоифага улардан таш=ари калкуляторлар, електрон таржимонлар ва б. киради); уларнинг о\ирлиги 200 граммдан ошмайди. Органайзерлар фойдаланувчи томонидан дастурлаштирилмайди, лекин керакли маълумотларни ёзиш ва уни тахрирлаш мумкин былган (ичига созланган матн мущаррири бор) кенг си\имли хотирага ега; хотирада ишбилармонлик хатлари, битим матнлари, шартномалар, кун тартиби ва ишбилармонлик учрашувларини са=лаш мумкин.

    Органайзерларда ички таймер ва иш ты\рисида керакли ва=тда товушли еслатиш имконияти бор. Рухсат етилмаган мурожаатлардан маълумотларни одатда парол быйича щамоя =илиш имконияти бор.

    Компютерга улаш учун разъём ва унча катта былмаган монохром сую= кристалли дисплей бор. Аккумулятордан ток =увватини кам истеъмол =илиши щисобига зарядланмасдан маълумотларни 5 йилгача са=лашни таъминлайди. Бахтга =арши, кыпчилик органайзерлар руслаштирилмаган, дастурли руслаштиришнинг еса имкони ёъ=. 32-жадвалда кытариб юриладиган компютерларнинг асосий тавсифлари келтирилган.

Hosted by uCoz