ИНТЕРНЕТДА ИШЛАШНИНГ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ

    Я=ин ва=тларгача 1п1егпе1нинг оммавийлигини уч омил таъминлаган:

• Електрон почта ( Е-маил ), у бир неча минут ичида тармо=нинг бир-биридан бир неча ын  минг =илометр узо=ликда жойлашган бир пунктидан бош=асига ахборотларни жынатиш имконини беради, бунда електрон хат щам матнли, щам товушли, графикли ва дастурли файлларни ыз ичига олиши мумкин; кундузи ва кечаси исталган ва=тда жынатилиши мумкин, електрон почта =утисига талаб =илиб олишгача жынатилиши мумкин (енг ю=ори мартабали давлат ва ишбилармон арбобларгача ахборотларни юбориш мумкин); бирданига кыплаб каналлар быйича (масалан, ыз молини реклама =илган щолда) юбориш мумкин; електрон почта быйича: Усенет тармо\ини ишлатиб дунёдаги енг янги янгиликларни олиш мумкин, телекоммуникасияларда ахборотларни ы=иш ва у ерда былиб ытаётган мущокамаларда иштирок етиш; бизнес-келишувларини амалга ошириш мумкин (масалан, молга буюртма бериш ва уни тылаш).

• Телнет дастури, у узо=даги компютер билан интерактив муло=от =илишни таъминлайди ва шу компютерда бевосита ишлаш хиссиётини яратади; минглаб компютерлар ранг-баранг масалаларни щаммага ва исталган ва=тда ечиш учун мурожаат =илишга тайёр, бош=а минглаб компютерларга мурожаат =илиш учун еса олдиндан кириш щу=у=ини олиш учун (номи ва махфий сыз) келишиб олиш керак.

• ФТП (Филе Тгапсфер Протосол — файлларни узатиш баённомаси) дастури, у файлларни бир компютердан бош=асига олиб ытишни таъминлайди: енг янги компютер дастурларини кыпинча бепул олиш мумкин; сервердан Ватикан кутубхонасини олиш мумкин, масалан, 200 та файлдан оши=ро=. =ылёзмаларни, расмларни, китобларни ва бош=а кып нарсаларни олиш мумкин.

    Лекин кейинги йилларда Интернет тармо\и оммавийлигининг шиддат билан ысиш сабаблари, чамаси, =уйидагилар былди:

• бу тармо= билан ишлаш имконияти УНИХ ОТ нинг буйру=лар сатри ёрдамида емас, балки Windows дастури ва Мултимедиа воситалари ёрдамида былади;

• WWW (Wорид Wиде Wеб — «бутун дунё тури» ёки бош=ачасига бутун дунё ахборог тармо\и) дастурлари ва технологиясининг пайдо былиши.

    WWW фа=ат бутун дунё быйлаб саёщат =илиш, мултимедиа техникасининг барча афзалликларидан бахоаманд былиш, тармо=нинг бутун воситаларини ишлатишга имкон берибгина =олмасдан, балки танлаб олинган муаммога гиперматн технологияси ёрдамида чукурро= ёндашиш имконини беради.

    Баъзи технологияларни батафсилро=кыриб чи=ишдан олдин тармо= та=дим етадиган хизматларнинг кенгайтирилган таснифи билан танишаниз. Интернет хизматларини маълумот олишнинг ва=т оралири быйича шартли равишда =уйидаги сервисларга былиш мумкин: кечиктирилган жавоб, бевосита, ты\ридан-ты\ри муло=от ва интерактив ызаро щаракат =илиш.

    Кечиктирилган жавоб гурущига мансуб хизматлар енг кып тар=олгандир (офф-лине режими), улар универсалро= ва компютер ресурсларига ва ало=а каналларига камро= талабчандир. Бу гурущнинг асосий белгиси — сыров ва ынга жавоб (сыров быйича малумот олиш) ва=т быйича жиддий ажратилган былиши мумкин.

    Ты\ридан-ты\ри муло=ат =илиш хизматлари шу билан тавсифланадики, сыров быйича маълумот тезда кайтиб келади, лекин маълумот олувчининг тезда таъсирланиши талаб етилмайди — у бу маълумотни унинг учун =улай былган исталтан ва=тда ы=иб олиши мумкин.

И    нтерактив хизматлар сыровга тезда жавоб олишни кызда тутади ва олинган маълумот тезда жавоб беришни талаб етади, негаки у кыпинча, аслини олганда, жавоб сырови былади.

 Електрон почта

    Електрон почта (Е-маил) ахборотларни тармо=нинг бир пунктидан бош=асига тезкор узатишни таъминлайди, лекин кечиктирилган жавоб хизматининг типик кыриниши щисобланади. Бу почта быйича

  ахборотларни юбориш ва олишни кундузи ва кечасининг исталган ва=тида бажариш мумкин. Електрон почтанинг мущим афзаллиги шундаки, олувчининг узо=далиги етказиб бериш тезлиги ну=таи назаридан щам, нархи жищатидан щам щеч =андай ащамият касб етмайди (телефон ёки бош=а канални пунктлари хост-компютеригача былган жойини ишлатгани учунгина хак тыланади).

    Електрон хат у жынатилиши билано= келади ва почта =утисида олувчи олгунга =адар са=ланади. Матндан таш=ари у графикли, товушли ва видеофайлларни щамда ик=илик файлларини — дастурларни ыз ичига олиши мумкин.

    Електрон хатлар бирданига бир нечта адреслар быйича юборилиши мумкин.

    Интернет дан фойдаланувчига електрон почта ёрдамида тармо=нинг турли хизматларидан фойдаланишга рухсат етилади, чыНки Интернет нинг асосий сервис дастурлари у билан интерфейсга ега. Бунда ишлатиладиган технологиянинг мохияти шундаки, хост-компютерга сыров електрон хат кыринишда юбориладшХат матни стандарт жумлалар тыпламини ыз ичига олиб, улар керакли функсияларга мурожаат =илишни таъминлайди. Бундай ахборот компютер томонидан буйру= каби =абул =илинади ва унинг томонидан бажарилади.

    Електрон почта быйича хатларни алмашиш режимида ишлаш учун махсус дастурлар керак.

    Умуман, Е-маил ишининг икки асосий стандарти мавжуд:

• Интернет Енгинееринг Таск Форсе томонидан ишлаб чи=илган Симпле МаУ Тгапсфер Протосол (СМТП);

• Интернатионал Телесоммунисатионс Унион томонидан яратилган

Х.400.

    СМТП пунктлари оддийлиги, арзонлиги, сервис вазифаларининг кыплиги билан жозибалидир ва бунинг о=ибатида жуда кенг хусусан, Интернет тармо\ида щам кенг тар=алди. РОР-3 стандарти щам мавжуд, у СМТП дан шуниси билан фар= =иладики, бу стандартда мижоз пунктлари компютерида емас, балки провайдернинг серверида ырнатилган дастур билан ишлайди.

    Х.400 стандарти пунктлари талабчанлиги, =атти= стандартлаштирилганлиги, кафолатланган сервис даражали тижорат операторларининг борлиги, кып сонли миллий кодларни =ыллаб-=увватлаши билан фар= =илади. Бу стандарт айтилган хусусиятлари туфайли бутун дунёдаги давлат ташкилотлари орасидаги ишларда, хусусан, хукумат телекоммуникасион линиялар быйича муносиб оммавийликка еришди.

    Умуман олганда нуфузли фирма почтанинг иккала кыринишига ега былиши керак. Ызининг хул=и билан олдиндан айтиш мумкин былган ва ишончли (лекин =имматро=) Х.400 стандарти масъулиятли «пуллик» иловалар учун хизмат =илиши мумкин, шу билан бир =аторда СМТП стандарти быйича ишлайдиган Интернет почтаси арзонро=, лекин камро= ишончли восита сифатида =ылланилади.

    Windows 95 бош=аруви остида СМТП стандартида ишлайдиган Е-маил дастурларидан щозир енг кып тар=алганлари =уйидагилардир:

— «Демос» компаниясининг дМаил 1.2;

—«Суперфизика» компаниясининг Мини Хост Интернет Мижоз2.0;

 — =уалсомм компаниясининг Еудоиа Про 3.1;

МС Интернет Ехплорер 3.0 браузер таркибига кирувчи Интернет
Маил;

— Нетссапе Навигатор 3.0 браузер таркибига кирувчи Нетссапе Маил.
    Бу дастурларнинг деярли щаммаси =уйидаги вазифаларни бажаради:
 • матнни тайёрлаш;

•хатларни ы=иш ва са=лаш;
• хатларни ычириб ташлаш;

• адресни киритиш;

електрон адресли китобни яратиш;

• хатларни шарщлаш ва жынатиш;

• бош=а файлларни импорт =илиш (матнни =абул =илиш ва керакли форматга ызгартириш);

• ИП-уланишларни ырнатиш учун модемни бош=ариш;

• кечиктирилган хатларни жынатиш;

• янги почтани даврий равишда текшириш;

• ахборотларни «папкалар» быйича саралаш.

    Интернет журнали (№ 3,1996,49 бет) томонидан айтилган дастурларни кыпгина кырсаткичлар быйича тестлаш натижалари Мини Хост ва Еудора дастурларини баъзи бир афзаллигини кырсатди (улар фойдаланувчи билан енг =улай интерфейсларга егадир, функсионал жищатдан бойитилган ва замонавий, лекин улар томонидан ЩТМЛ гиперматн технологиясини =ыллаб-=увватлаш учун таш=и дастур талаб етилади).

    Таъкидлаш керакки, ахборотларни електрон почта дастурларининг шахсий матн мущаррири томонидан =айта ишланса щам, унинг имкониятлари чекланганлиги сабабли катта щажмдаги матнларни =айта ишлашни таш=и мущаррир билан бажарган маъ=ул. Електрон почта дастури бундай матнни жынатишда уни =айта ишлаш имкониятига ега былади.

    Одатда електрон почта дастурлари матнларни АССИИ кодларида ва иккилик форматда жынатади. АССИИ коди фа=ат матнни ёзиш имконини беради ва миллий шрифтларнинг хусусиятлари ты\рисидаги маълумотларни узатиш имконини бермайди. Иккилик файллар исталган маълумотларни акс еттириш имконини беради. Шунинг учун бирга =ышилган ахборотларни (графика ва матн) ва дастурларни узатиш учун иккилик файллар ишлатилади.

    Шуни щисобга олиш керакки, мунозараларда иштирок етишда ёки =айд =илинадиган рыйхатларни тызишда ахборотларни исталган компютер тушинадиган АССИИ кодларида тузиш керак. Бош=а дастурлар билан ёзилган ахборотларни абонетда худди шундай дастур борлигини билган щолдагина жынатиш мумкин.

    МИМЕ (Мултипурпосе Интернет Маил Ехтенсион) махсус стандарти — Интернет почтасининг кып ма=садли мултимедиали кенгайтмаси (ю=орида айтиб ытилган щамма дастурлар томонидан =ыллаб-=увватланадиган) белгили ахборотларга исталган иккилик файлларни, хатто графикани, аудио- ва видеофайлларни щам киритган щолда, =ышиш имконини беради.

    Електрон почта быйича ахборотларни жынатишда адресда фа=ат хост-компютер номинигина емас, балки ахборотни олиши керак былган абонентнинг номини щам кырсатиш зарур. Щар бир фойдаланувчи учун хост-компютерда електрон почта быйича ахборотларни олишига ызининг каталоги очилган былиши мумкин.

    Електрон почта адресининг формата =уйидаги кыринишга ега былиши керак:фойдаланувчи номи @ хост компютер адреси

Интернет га чи=ишга имкони былган фойдаланувчи електрон почтани унга шлюзлар ёрдамида уланган бош=а тармо=ларнинг адреслари быйича щам жынатиши мумкин.

    Бу щолда шуни щисобга олиш керакки, турли хил тармо=лар фойдаланувчиларнинг турли хил адреслашни ишлатади. Електрон почта быйича ахборотларни бош=а тармо==а узатишда у ерда =абул =илинган адреслар тизимини ишлатиш керак.

    Електрон почта быйича маълумот узатишни ташкил етиш жараёнлари кетма-кетлиги =уйидагичадир:

• пунктлари хост-компютери билан ало=а ырнатиш;

електрон почтани бош=арадиган дастурни ишга тушириш (масалан, маил кырсатмасини териш керак);

екраннинг таклифи быйича олувчининг номини ва доменли адресини киритиш, «мазмун» сатри пайдо былгандан кейин еса ахборотнинг =ис=ача мазмумини кырсатиш керак;

• киритишни клавишаларнинг ани= бир тыпламини босиш билан (масалан, Стрл = Д) тугатиш керак.

    Бир неча секунддан кейин сизнинг ахборотингиз кырсатилган адрес быйича олувчининг хост-компютерига келиб тышади.

    Сизнинг адресингизга келиб тушган ахборотларни олиш жараёнлари кетма-кетлиги =уйидагичадир:

• пунктлари хост-компютери билан ало=а ырнатиш;

• маил кырсатмасини киритиш ва Ентер клавишасини босиш билан киритишни тасди=даш.

    Монитор екранида сизнинг адресингизни ва жорий санани кырсатувчи сатрчалар щамда сизга келиб тушган щамма ахборотларнинг рыйхатини билдирувчи маълумот щам пайдо былади (щоли у=илмаган ахборотлар кыпинча "неw" сызи билан белгиланади).

    Ахборотлар рыйхатида =уйидагилар кырсатилган былади: ахборотнинг тартиб ра=ани, жынатувчи, олинган сана ва ва=т щамда жынатувчи тылдирган «мазмун» сатри.

    Керакли ахборотларни ы=иб чи=иш учун унинг тартиб ра=амини киритиш керак ёки жорий ахборот учун оддийгина Ентер клавишасини босиш керак.

    Електрон почта билан 74-расмда кырсатилган универсал муло=от ойнаси быйича щам ишлаш мумкин.

    Шундай =илиб, електрон почта кыплаб факсларни ва оддий почтанинг ырнини босиш =обилиятига ега; електрон почта оддий почтага нисбатан анча арзонро=дир ва бунда деярли бир зумлик коммуникасияни таъминлайди.

Файлларни ФТП баённомаси ёрдамида узатиш

    Интернет тармо\идан фойдаланувчилар учун =ийматлар тыпламларини алмашиш жараёни: матнли ва дастурли файллар билан алмашиш щам =изи=иш касб етади.

    Интернет тармощдаги компютерлар ыртасида =ийматлар тыпламини кычириш Филе Тгапсфер Протосол (ФТП) — файлни кычириш баённомаси дастурининг бош=аруви остида бажарилади. Фойдаланувчи компютери тармо==а уланган бош=а компютерларда, хусусан ФТП-серверларда са=ланаётган кыпгина файлларга ва дастурларга мурожаат =илиш имконига ега былади.

    ФТП-сервер — бу очи= муло=ат =илиш учун мылжалланган файлларни ыз ичига олган компютердир.

74-расм. Електрон почта билан ишлаш учун Интернетнинг маълумот ойнаси.

    ФТП-серверлар ёки Интернет га мурожаат =илган щаммага — номаълум фойдаланувчиларга (номаълум ФТП) ёки мурожаат =илишга ваколати былган (фойдаланувчиларгагина мурожаат =илишни таклиф етади.!

    ФТП-мижоз дастури =ийматларни узатиш баённомасини амалга оширибгина =олмасдан, балки ФТП-сервер каталогини кыриб чи=иш учун, файлларни =идириш учун ва =ийматларни кычиришни бош=ариш учун ишлатиладиган буйру=лар тыпламини =ыллаб-=увватлайди.

    ФТП-сервер билан ало=ани ырнатиш учун фойдаланувчи фтп буйру=ни киритиши, кейин еса адресни ёки бу сервернинг домен адресини киритиши лозим.

    Агар ало=а ырнатилган былса, фойдаланувчи номини киритиш таклифи пайдо былади. Серверда =айд =илинган фойдаланувчи (ынга мурожаат =илишнинг махсус щу=у=ига ега былмаган) «анонймоус» номи билан танишиши ва ани= бир файлларга ва дастурларга мурожаат =илишга рухсат олиши мумкин. Агар махфий сыз сыраладиган былса, пунктлари електрон почтасининг адресини киритиш мумкин. Бу жараёнлар бажарилгандан кейин пайдо быладиган таклиф ФТП-сервер билан ишлашга имкон беради.

    Агар сиз умумий танишиш учун бирор маълумотни (рекламани, янги дастурларни, маколаларни ва ш.ы.) бермо=ни былсангиз, Интернет га уланган ызингизнинг компютерингизда анонймоус ФТП серверини ташкил етишингиз керак. Буни =илиш жуда оддийдир, шунинг учун бундай серверлар енг кып тар=алгандир: фойдаланувчиларга файллар кыринишда та=дим етилиши мумкин былган деярли щамма нарса анонймоус ФТП серверлари томонидан мурожаат =илиниши мумкин.

    ФТП билан ишлашда файлларни =идириш дастури Арчие жиддий ёрдам кырсатиши мумкин. Арчие =идириш мезомини кырсатиб, сиз ФТП-серверлари рыйхатини оласиз, у сизга керакли файлни та=дим етади.

ТЕЛНЕТ — узо=даги компютер билан ишлаш дастури

    УНИХ бош=аруви остида ишлайдиган ТЕЛНЕТ дастури узо=даги компютер билан ало=а ырнатиш ва уни интерактив режимда ишлатиш имконини беради. Агар сизга бу компютерга мурожаат =илишга рухсат берилган былса, худди шу компютернинг олдида бевосита жойлашгандек у билан ишлашингиз мумкин. Яъни ТЕЛНЕТ дастури фойдаланувчига баъзи х,олларда узо=лашган компютер билан худди " ызиники " каби ишлаш ва ыз ихтиёрига унинг щамма ресурсларини ва=тинчалик олиш имконини беради.

    Телнет ва ундан замонавийро= Ремоте Ассесс дастури «уй офисларини» ташкил етишда, яъни мутахассисларнинг уйда ишлашида самарали фойдаланилади.

Маълумот. 1994 йилда 37 млн америкалик уйда ызларининг уй офисларида ишлаган, 1997 йил охирига келиб бундай мутахассисларнинг сони 60 млн. дан ошиб кетган.

    Керакли компютер-сервер билан уланиш ырнатилганда ТЕЛНЕТ дастурини бажариш учун чи=ариш (Телнет буйруиши киритиш керак) ва буйру=лар сатрида шу компютернинг адресини кырсатиш керак. Уланиш жараёнида хост-компютер фойдаланувчининг номини сырайди. Узо=даги тизимда ишлаш учун фойдаланувчи у ерга мурожаат =илиш щу=у=ига ега былиши керак.

    Компютерра муваффа=иятли улангандан кейин фойдаланувчи ишлатилаётган терминалнинг типини кырсатиши керак.     Уз навбатида компютер-сервер одатда фойдаланувчига маълумотнома ахборотини чи=ариш усулини кырсатади.

    Узо=дан туриб мурожаат билан ишлаш «шаффоф» режимда олиб борилиши мумкин, бунда сервердаги ва мижоздаги дастурлар фа=ат уланиш баённомасини таъминлайди (сиз ыз компютерингиз буйру=ларини ишлатасиз, ТЕЛНЕТ дастури еса худди кыринмас ёки «шаффоф» былиб =олади) ёки мижоз сервернинг буйру=лари тыпламини ыз ихтиёрига олади.

    Таъкидлаш керакки, хавфсизлик ну=таи назаридан келиб чи==ан щолда, Телнет ни Интернет га улаш учун ишлатишга имкон берадиган Интернет нинг узеллари сонини =ис=артириш \ояси белгиланмо=да.

Кыпинча Телнет дастурини ишлаши учун серверларнинг =уйида-
тиларни ыз ичига олган щу=у=лари бор:
—кутубхона каталоглари;
електрон еълонлар тахтаси.

 

Електронли еълонлар тахтаси

    Електронли еълонлар тахтаси (Буллетин Боард Сйстем — ББС) кыпинча Интернет га бо\ли= былмаган равишда мавжуддир— бу компютерлар былиб, уларга телефон тармо\и ор=али модемлар ёрдамида уланиш мумкин. ББС ща=и=ий еълонлар тахтасига ыхшаб, алмашиниши керак былган барча маълумотлар окиб келадиган жойдир. ББС ёрдамида умумий танишиш учун еълонларни чоп етиш мумкин, алохида шахсларга ахборотларни жынатиш мумкин ёки «тахтада» маълумот =олдириш мумкин, уни олувчи ызига =улай былган исталган ва=тда олиши мумкин.

    ББС кычириб ёзиш мумкин былган файлларга ега, мунозаралар ытказиш, турли хил уйинларда иштирок етиш ва ыз таркибида електрон почта тизимига ега былиш имконини беради.

Енг йирик ва машхур електрон еълонлар тахтаси тизими СомпуСерве тизимидир. Унда икки миллиондан орти= фойдаланувчи бор. Ызларининг имкониятларини кенгайтириш учун СомпуСерве Интернет га уланади ва пунктлари фойдаланувчиларига Интернет хизматларига мурожаат =илиш щу=у=ини беради.

    Локал телекоммуникасион тизимлари ташкил етилган кып сонли ББС ларнинг пайдо былиши електрон почта, файллар, електрон телеконференсияларни тизимлараро алмашиш ехтиёжига олиб келди. Натижада Фидонет глобал телекоммуникасия тармо\иинг дастур таъминоти яратилди ва иш тартиби ани=данди. Фидонет тармо\иинг яратилиши минглаб ББС локал почта =утиларини бирлаштириш ва улар учун електрон почтанинг умумий тизимини яратиш имконини берди.

    Хизмат кырсатишнинг нисбатан арзонлигига =арамасдан, ББС муло=от тизимларидан щеч бири фойдаланувчиларга Интернет тармо\и та=дим етган имкониятларни бера олмайди.

Усенет телеконферентсиялари

    Електрон почтанинг кейинги ривожланиши «електрон газета» дир, унинг обууначилари бир ва=тнинг ызида унинг мухбирлари щамдир. Бундай газета Интернет да «телеконференсиялар тизимлари» номи остида кенг тар=алган.

    Телеконференсия тизимида, електрон почтадан фар=ди уларо=, ахборотларни ани= бир абонентга емас, балки бутун бир шахслар гурущига (щамма хощловчиларга) жынатиш асосий режим щисобланади. Бу вариантда ахборотларни узатиш механизми «миш-мишларни узатишга» ыхшашдир: бирор янгиликни билган тармо=нинг щар бир узели (янги ахборотни олган) янгиликни щамма «таниш» узелларга — у янгиликларни алмашадиган бош=а щамма узелларга узатади.     Шундай =илиб жынатилган ахборот, кып марта такрорланиб, тармо= быйича тар=алади ва етарлича =ис=а ва=т ичида телеконференсиянинг бутун дунёдаги барча иштирокчиларига етиб боради.

    Телеконференсия ахбороти тармо=нинг абонентлари юборадиган янгиликлардан, маълумот-маколалардан шаклланади.

Бошланишда Усенет тизими автоном тизим былиб, бутун дунё быйича компютерлар ыртасида янгиликларни кычириб олиб юриш учун ишлаб чи=илган. Кейинчалик у Интернет тармо\ага тыли= бирлашди ва енди Интернет унинг бутун ахборотларининг тар=алишини таъминлайди. Бу технологияни амалга ошириш учун тармо=да Усенет дастури бор.

    Телеконференсия — у ёки бу муаммони мухркама =илаётган мутахассислар гурущининг масофадан туриб =илган муло=отидир.

    Телеконференсиялар мавзу былимлари быйича былинади. Усенет телеконференсия тизимида инсон фаолиятининг деярли исталган сохасига багишланган телеконференсия бор. Щозирги ва=тда бутун дунё быйича тар=атиладиган телеконференсиялар мавзуларини сони 5000 тадан ошиб кетди.

    Телеконференсиялар иерархик тамойил быйича ташкил етилган ва ю=ори даража учун еттита асосий былим танланган. Ыз навбатида уларнинг щар бири юзлаб =имс гурущдарни =амраб олади. Файлли тизимнинг ташкил етилишини еслатадиган дарахтсимон структура щосил былади. Асосий былимлардан =уйидагиларни ажратиш мумкин:

• сомп— компютерлар билан бо\ли= мавзулар;

• сси — илмий тад=и=отлар сохасидаги мавзулар;

• неwс — Усенет маълумотлари ва янгиликлари;
• сос — ижтимоий мавзулар;

• талк — мунозаралар.

    Бундан таш=ари, телеконференсиянинг махсус былимлари ва худудий былимишлари щам мавжуддир.

    Усенет хизмати ишини телеконференсияларни танлаш, ахборотлар занжири билан ишлаш ва ахборотларни ы=иш ва уларга жавоб бериш имконини берадиган махсус дастур бош=аради.

    Бу дастур телеконференсияга обуна былиш вазифасини щам бажаради. Фойдаланувчи мавзуни танлаши мумкин ва дастур фойдаланувчини уни =изи=тирган ёъналиш быйича ахборотлар билан таъминлайди. Агар фойдаланувчи щеч =андай чекланишлар киритмаса, у щолда унинг хост-компютери билан ало=ада былган щамма телеконференсияларга обуна былиш индамасдан амалга оширилади.

    Бирор телеконференсияда =атнашганда офф-лине режимида ихтиёрий абонент у ерга ызини =изи=тирган мавзу быйича ахборотларни жынатиши мумкин.

    Бу жараённи бажаришнинг икки усули мавжуддир:

•ма=ола муаллифига жавобни бевосита унинг електрон почтасининг адреси быйича юбориш;

•пунктлари ахборотини телеконференсиянинг барча иштирокчилари ихтиёрига та=дим етиш.

    Он-лине режимида WWW =исм тармо\и быйича телеконференсия ща=и=ий ва=т орали\ида ытказилиши мумкин. Унинг щамма иштиро=чилари бир ва=тнинг ызида ызларининг компютерлари олдида жойлашадилар ва телеконференсияни бориш жараёнида =уйидаги имкониятларга егадирлар:

• шерикларга матнларни, тасбирларни кырсатиш;

• аудиомуло=отни олиб бориш ( видеоконференсия тизимларида видеомуло=ат, бунинг учун ю=ори ытказиш =обилиятли ало=а каналлари ва модемлар, видеокамера билан жищозланган мултимедиали компютерлар талаб етилади);

екранларда тасбирларнинг керакли =исмларини ажратиш учун масофали кырсатгичдан фойдаланиш;

• файлларни ва ахборотларни юборишни бош=ариш.

Гопщер хизмати 

    Интернет нинг бу хизмати WWW га ыхшаш вазифани бажаради,

лекин меню быйича ёндашишдан фойдаланади. Менюда мундаражада =илингани каби турли мавзулар быйича маълумотлар санаб ытилади. Меню сатри мавзу быйича =имс меню ёки файллар кыринишига ега былади. Шундай =илиб, фойдаланувчилар, улар =аерда жойлашишларидан кати назар, меню сатрининг тармо= серверларида мавжуд былган файлларни енгилгина топишлари ва уларни ы=иб кыришлари мумкин.

    Гопщер турли типдаги файлларни — матнли, товушли, дастурли

ва х-к. =ыллаб-=увватлайди.

Hosted by uCoz