ЕЛЕКТРОН ЩУЖЖАТЛАРНИ БОШ=АРИШ ТИЗИМЛАРИ

    Електрон хужжатларни бош=ариш тизими бу електрон щужжатларни яратиш, са=лаш, манипулясия килиш ва жынатиш жараёнларини самарали ташкил етишга имкон берувчи курилмалар ва дастурлар тыпламидир.

Електрон щужжатларни яратиш

    Оддий матнли щужжатларни яратиш турли хил ёзув машинкаларида тайёрлаб кейин ко\озли хужжатдан сканер ёрдамида компютерга киритиш билан бажарилиши мумкин. Лекин, хаттоки, оддий хужжатларни щам компютерда, кулай ва ю=ори самарали сервисни таъминловчи дастур воситалар хазинасидан кенг фойдаланиб бевосита яратиш самаралиро=дир. Бунинг устига, бу сервис кейинчалик кыпайтириш учун мылжалланган мураккаб, ю=ори бадиий савияли хужжатларни яратишда мущимдир. Бунсай мураккаб хужжатларни яратиш =уйидаги жараёнларни бажаришни талаб етади: матнни териш, тащрир =илиш, ты\рилаш, расмларни тайёрлаш, бетларни макетлаш ва сащифалаш, чоп етиш.

Кыпинча хужжатлар учун материалларнинг бевосита манбаси былиб тасвирларни сканерлаш тизимлари, факслар, електрон почта, електрон жадвал, графиклар, чизмалар ва ш.ы. хизмат килади.

Хужжатни яратишнинг щамма жараёнларини сканер ва муаммога ёъналтирган амалий дастурлар пакети тыплами (АДП) билан, биринчи навбатда, матнли тахрирлаш дастури ёки стол усти нашриёт тизими билан жищозланган ШЭЩМ да самарали бажариш мумкин. Сканер хужжатга алохида тайёрланган лавщалар: расмлар, фотографиялар, схемалар, мущрлар, имзоларни ва б. киритиш учун ишлатилиши мумкин.

Електрон хужжатларни бош=ариш тизимида =уйидагилардан фойдаланиш мумкин:

    • матн мухаррирлари: Norton Едитор, Бриеф, Лексикон, Мулти Едит, Wорд Перфест, МС Wорд;

    • бадиий муоаррирлар: Паинт, Паинт Бруч, Масромедиа ФрееЩанд, Асробат Ехчанге;

    • нашриёт тизимлари: Вентура Паблишер, Фраме Макер Макег;

    • сканерлардан олинувчи тасвирлар мущаррирлари: Wатер Марк, Профессионал, Пщото Стйлер;

   • Адоба Публишинг Соллестион фирмасининг бадиий нашрлар бнлан ишлаш учун ажойиб пакетлар тыплами, улар ыз ичига Сорел Драw 7, Паге Макер 6.5, Пщото Шоп 4.0 ва Иллустратор 7.0ни  (дастурларнинг охирги янги на=ли кырсатилган) щамда кыплаб бош=а дастурий махсулотларни олади. 

Електрон  хужжатларни  са=лаш

    Електрон хужжатларни са=лаш тизими компютернннг таш=и хотирасида щужжатларнинг самарали са=ланиши ва долзарблигини, щамда уларни самарали =идириш ва мурожаат =илишнинг махфийлигини таъминлаши керак. Ха=а=атан щам, маълумотларни компютерда са=лаш =о\оздагидан бирмунча =улайдир: истаган пайтда маълумотларни ызгартириш, тылдириш ва нусхаларни керакли сонда чоп етиш мумкин. Ахборотни дискетага ёзиб олиб, исталган шащар ва мамлакатга бориш мумкин, бунда ко\оз хужжатли чемодан та=диридан хавфсирамаса щам былади, дискетни еса костюмнинг ички чынтагида са=ласа былади (мисол учун, 3,5 дюймли ДВД дискетада 1 млн бетли матнни си\дириш мумкин).

Ахборотни, шу жумладан, електрон хужжатларни таш=и хотирада са=ланадиган жойни маълумотлар базаси деб аталади. Маълумотлар базаларини яратиш ва уларга хизмат кырсатишни ташкил етиш ва дастурий таъминоти « маълумотлар базаларини бошкариш тизими» номи остида бирлаштирилган дастурий махсулотларнинг алощида вазифасидир. Бу гурухнинг хозирда енг оммабоп дастурий воситалари =аторига Д Басе, Слиппер, Парадох, Аппроач, Орасле, ФохПро, Ассесс ва бош=алар киради.

Електрон щужжатлар билан ишлаш

    Бу мащсус =исм тизим былиб, бош=аларга нисбатан кыпро= даражада бош=ариш фаолиятига мылжаллангандир. Бу тизимнинг асосий вазифалари куйидагилардир:

    • електрон хужжатлар билан ишлашни ташкил етиш;

    • щужжатларнинг ижро етилишини наеорат килиш;   

    • щужжатларнн чоп етиш ва кыпайтириш;   

    • щужжатларни електрон тар=атиш.   

    Бу вазифаларни таъминловчи дастурий мащсулотлар жуда кып: Дело 96, БОСС референт, Галактика («Щужжатлар айланишини бош=ариш» модули), dosс Опен, Лан dosс, Линк Wоркс, Wоркфлоw, Wорк Ман, Еффест Оффисе, Оффисе Медиа, Асробат, Дйнтехт, Wорлд Виеw  ва бош=алар.

    Енг аввало хужжатларни бош=аришнинг ю=орида айтилган жараёнини =исман ёки тыли= амалга оширувчи универсал интеграллашган дастурий тизимларни (Wатер Марк Профессионал, Лотус, Wоркс) айтиб ытамиз. Масалан, Мисрософт (МС) Wоркс фирмасининг интеграллашган пакети матн мущаррирлари, електрон жадвал ва маълумотлар базаларини бош=ариш тизимини (МББТ) ыз ичига олади.

    Интеграллашган  тизимлар орасида шак-шубхасиз пеш=адам былган Мисрософт Оффисе фор Windows тизимини кенг маълумдир, у МС Wорд матн мущарририни, МС Ехел жадвалли просессор, МС Ассесс МББЕ (Мисрософт Оффисе провессионал версиясида), МС Маил електрон  почтаси ва унинг МС Форм Десигнер кенгайтмаси, Счдуле електрон котиб дастури, МС Ат Wорк ПС Фах факсмодемларига хизмат кырсатиш дастурларини, та=димот учун МС Поwер Поинт техникаларни ва кыплаб бош=а мащсулотларни ыз ичига олади.

    Мисрософт Оффисе дастурий воситаларидан фойдаланиб =уйидагиларни таъминлаш мумкин:

     • кираётган ва чи=аётган маълумотларни ишлаб чи=иш;

     • електрон щужжатларни яратиш ва тахрир =илиш;

• маълумотларни тыплаш ва тащлил =илиш (мисол учун, щисоботни) ва натижаларини графиклар, диаграммалар ва б. кыринишида кыргазмали тасвирлаш;

     • електрон щужжатларни маълумотлар базаларида =улай топиладиган ва мурожаат =илинадиган тарзда са=лаш;

     • електрон щужжатларни електрон почта ва факсимил ало=а быйича маршрутлаш ва жынатиш;

     • електрон котиб вазифалари ва щужжатлар ытишини бош=арувни марказлаштириш (диспетчерлаш);

• електрон щужжатларни =улай форматлаш, чоп етиш ва б.

Махсуслашган тизимлар

    Дело 96 тизими («Електронли офисли тизимлар» щиссадорлик жанияти) локал щисоблаш тармо\ига ега былган Ташкилотда щужжатлар билан ишлашни =улай Ташкил етиш ва уларнинг кучиши ва ижро етилишини тыли= назорат =илишни таъминлайди; у щужжатларни тайёрлаш, са=лаш ва =айта ишлашнинг универсал воситалари билан: МС Wорд матн мущаррири, МС Ехсел жадвалли просессор, Маил, Опен Маил електрон почта ва б. билан биргаликда самарали ишлатилиши мумкин.

    Тизим, хусусан, =уйидагиларни таъминлайди:

    • електрон карточкаси жорий =илинган електрон щужжатларни =айд =илиш;

    • електрон щужжатларни ва уларнинг електрон карточкаларини жынатиш, шу жумладан ижрочиларининг иш жойларига щам юбориш;

    • уларни ижрочиларнинг почта =утичаларида йи\иш;

    • щужжатларнинг кычиб юришини ва бажарилишини тегишли маълумотларни тез олган щолда назорат =илиш;

    • фойдаланувчилар, щужжатлар классифи=атори, уларни олиб бориш турлари, щужжатларни олиб боришда ишлатиладиган файлларнинг рыйхатини олиб бориш.

    Тизим матнли, кылёзмали, графикли щужжатлар, факслар, телефонограммалар, телевизион тасвирлар ва бош=алар билан ишлашни таъминлайди.

    • "Щужжатларни бош=ариш кучли корпоратив тизими — dosс Опен кенг тар=алмо=да. Тизим фа=ат електрон щужжатлар билан ишлабгина =олмасдан, балки оддий =о\озли щужжатларни щам самарали бош=ариши мумкин.

    dosс Опен =уйидаги автоматлаштирилган иш жойлари (АИЖ) мажмуига асосланади:

      • рахбар АИЖ — фирма ишининг тактика ва стратегиясини белгиловчи мансабдор шахс жойи;

    • маъмурият АИЖ — щужжатлар айланувини Ташкил етиш, фойдаланувчилар рыйхатини шакллантириш ва уларнинг ваколатини ани=лаш, классифи=аторларни ва бош=а ишларни олиб борувчи ходим иш жойи;

      • фойдаланувчи АИЖ — щужжатларни яратиш, тахрир =илиш ва =айта ишлаш жараёнларини бевосита бажарувчи ходим иш жойи;

      • ншни юргизувчи АИЖ — фармойиш ва буйру=ларнинг бажарилишини назорат =илишни амалга оширувчи ходим иш жойи;

      • архивариус АИЖ — архив щужжатларини олиб борувчи ходим иш жойи;

      • оператор АИЖ — щужжатларни тахт =илиш ва ты\рилашни бажарувчи ходим иш жойи;

      • бош=а АИЖ.

    Теам оффисе интеграллашган тизими — бу офис учун муылжалланган ва фойдаланувчиларга електрон щужжатлар билан муло=ат =илиш, ызаро тезкор ало=а ва =улай иш мухитини таънинловчи тыли= очи= ахборот тизимидир. У кыплаб долзарб матнли просессорлар, иш юритиш графикаси тизими, жадвалли просессорлар, маълумотлар базаларини бош=ариш тизими билан ишлашни таъминлайди; ызининг кенг кугубхонасини (Теам Либрарй) Ташкил етувчи дастур, електрон почта (Теам Маил), маълумотни кыпайтиришга имкон берувчи телеконференсия тизими ва еълонлар тахтаси (Теам Форум), турли хил тадбирларни режалаштириш ва ресурсларни та=симлашга имкон берувчи електрон щафтанома (Теам Салендар ), иш юритиш жараёнларининг електрон координаторига ва фойдаланувчилар орасидаги маълумотларни маршрутловчига (Теам Флоw) ва бош=а кыпгина имкониятларга егадир.

    Ва нищоят, =уйидаги интеграллашган пакетларни =айд =илиш лозим: Гроуп Wисе — фирма щужжатлари айланишини бош=ариш учун мылжалланган ва гУРЫщли режалаштириш дастурлари, електрон почта, факсимил ало=а, шахсий календарларни яратиш ва бош=аларни ыз ичига олади; Софт Солутион — щужжатларни бош=ариш учун (унинг асосида фойдаланувчи томонидан тылдириладиган карточка ётади ва бу карточка ыз ичига =уйидагиларни олади: щужжат номи, муаллиф ты\рисидаги маълумот, щужжат типи, щужжат билан ишлашга рухсат етилган шахслар рыйхати ва б.); Папер Wисе—фирмага кириб келаётган =о\озли щужжатларни сканерлаш, уларнинг електрон нусхасини ва шу щужжатлар билан ишлаш учун =улай интерфейсни яратишга асосланган.

    Бу дастурларнинг щаммаси, гроупwаре — махсулотлар (гроупwаре — кыплаб фойдаланувчиларнинг електрон щужжатлар билан биргаликда ишлашини амалга ошириш учун дастурли таъминот) деб аталувчи ишчи гУРЫщларига мылжалланган дастурий таъминотнинг жадал ривожланаётган сощасига киради.

    Електрон щужжатларни бош=ариш тизимини танлаш быйича =андай умумий тавсияларни бериш мумкин?

    Кичик (20 та одам) ва ырта (100 та одам) фирмалар учун щужжатларни тайёрловчи, са=ловчи ва =айта ишловчи ушбу универсал воситаларга ега былиш етарлидир: матн мущаррирлари, жадвалли просессорлар ва маълумотлар базаларини бош=ариш тизимлдри; буларнинг щаммаси кенг тар=алган, ызлаштириш учун осон ва кучсиз тайёрланган фойдаланувчилар учун =улайдир.

Ырта ва йирик (500 та одамдан орти=) фирмалар учун Дело 96, dosс Опен типидаги щужжатлар айланишини махсуслашган бош=ариш тизимлари керак. Уларни танлашда =уйидагиларни щисобга олиш керак:

    1)бош=а тизимлар ва маълумотлар базалари билан интеграсиялашувчи (мувофи=лашувчи);

    2) функсионал имкониятлари;

3) интерфейснинг мослашувчанлиги ва ызлаштиришнинг осонлиги;

4) ишлашда =улайлиги;
    5) тармо=да ва узо=лашган жойдан ишлаш имконияти;

    6) ахборотнинг рухсат етилмаган муло=атдан щимояланганлиги.

    Щужжатлар айланиши жадал былган жуда катта фирмалар учун умумий кыпайтирадиган дастурий махсулотлар кыпинча яро=сиз былиб, улар учун махсус ишлаб чи=илган ахборот тизимлари керак.

Hosted by uCoz