АХБОРОТ
ТИЗИМЛАРИНИНГ
РИВОЖЛАНИШ ЁъНАЛИШИ
Компютерни
ишлатиш технологияларинидаг
мукаммаллашиши
ты\рисидаги
тасаввурларни
35-жадвални
кыриш
ор=али олиш мумкин.
Щозирги
ва=тда щисоблаш
техникаси ривожланишининг
асосий ёъналиши
ЭЩМ =ылланиш
сощаларини янада
кенгайтириш ва,
натижада,
алощида машиналардан
уларнинг тизимларига
функсионал имкониятлари
ва тавсифлари
кенг диапазонли
турли-туман
конфигурасиядаги
щисоблаш тизимларига
ва
35-жадвал
Шахсий ЭЩМ лар асосида
яратиладиган
енг исти=болли
щудуд жищатидан
та=симланган
ахборот-щисоблаш
тармо=лари ахборотни
щисоблаш билан
ишлаб чи=ишдан
кыра кыпро=
коммуникасион
ахборот хизматлари:
електрон
почта, телеконференсия
тизимлари ва
ахборот-маълумотнома
тизимларига
ёъналтирилмо=да.
Жамиятни ахборотлаштиришнинг
техник
жищатлари.
Мутахассисларнинг
щисоблашларича,
ХХИ аср бошларида
ривожланган мамлакатлар
жамиятларида
асосий ахборот
мущитининг
алмашиши былиб
ытади. Анъанавий
маълумот каналлари
(радио, телевидение,
матбуот) быйича
ва компютер
тармо=лари быйича
жамият
оладиган маълумотларни
солиштирилса,
уларнинг щажмларини
78-расмда
кырсатилган
диаграмма быйича
изощлаш мумкин.
Бугуннинг ызида
глобал ахборот
тармо\и Интернет
нинг фойдаланувчилари
бу тармо=нинг
билимлар
са=ланадиган
жойидаги
деярли исталган
махфий былмаган
маълумотни
олишлари мумкин.
Файллар кыринишида
шакллантирилган
Ватикан кутубхонасидаги
ихтиёрий бир неча
юз минг китобларни,
=ылёзмаларни
ёки сыратларни
кыриб чи=иш
ёки ы=иб чи=иш,
Карнеги Хилл залидаги
муси=аларини
тинглаш, Лувр
галереясини
«кыздан
кечириш» ёки
А=Ш Президентининг
О=уйдаги хонасига
«муралаш» мумкиндир;
бу супертармо=нинг
фойдаланувчилари
ырганиш учун
керакли мавзу
быйича уларни
=изи=тирган ма=олани
ёки ма=олалар
тыпламини
олиши мумкин,
тармо=да пунктлари
янги ишини «чоп
етиши», ыНи манфаатдор
мутахассислар
билан мущокама
=илиши мумкин.
78-расм. Я=ин келажак
жамиятдаги маълумот
мущити.
Интернет тармо\ида
«гиперматн»
тамойили
ишлатилган, ынга
мувофи= абонент
ы=иб
чи=илаётган матнда
учрайдиган
асосий сызларни
танлаб олиб,
керакли =ышимча
тушинтиришларни
ва =ышимча материалларни
олиши ва ырганаётган
муаммони
ечиш учун
ишлатиши мумкин.
Бу тамойилни
ишлатиб, абонентлар
ызларини =изи=тирган
исталган мавзуга
мылжалланган,
исталган
даражадаги мукаммал
ва ишончли електрон газетани
ы=иб
чи=ишлари мумкин.
Интернет електрон
почтаси ер
шарининг
исталган ну=тасидан
(бу тармо=нинг
терминаллари
бор былган)
почта жынатмаларини
5 секундда
олишлари мумкин,
оддий почтани
ишлатганда еса бу иш бир хафта
ва хатто бир
ойча чызулиши
мумкин.
Массачусет университетида
(А=Ш) електрон
китоб
яратилган, у
ерга тармо=дан
исталган маълумотни
ёзиш мумкин; бу
китобни, тармо=дан
ызилган
щолда, автоном
щолатда,
исталган
жойидан ы=иш мумкин.
Китобнинг ызи
=атти= муковали,
юп=а, сую=
кристалли
=айд =илувчиларга
— =о\озсимон синтетик
сиртли ва
ю=ори сифатли
«босма»
сащифаларга егадир.
ЭЩМ нинг ызини
ишлаб чи=ишда
ва яратишда
кейинги
йилларда =увватли
компютерлар —
супер ЭЩМ ва миниатюр
ва ыта миниатюр
ШК ларга
кыпро= еътибор
берилмо=да.
Ю=орида кырсатилганидек,
та=симланган
«нейрон» архитектурага
— нейрокомпютерларга
асосланган
6-авлод ЭЩМ ларини
яратиш быйича
тад=и=от
ишлари олиб борилмо=да.
Хусусан, нейрокомпютерларда
щозирдан мавжуд
былган ихтисослашган
тармо= МП
лари — транспютерлар
ишлатилиши мумкин.
Транспютер — бу
тармо=нинг
ичига созланган
ало=а воситаси
мавжуд былган
тармо= микропросессоридир.
Масалан, ИМС
Т800 транспютери
тактли
частотаси 30 МГс
былганда
секундига 15 млн
амал тезкорликка,
Интел Wарп
транспютери еса тактли
частотаси 20 МГс
былганда —
секундига 20 млн
амал (иккала
транспютер
щам 32 разрядлидир)
тезкорликка ега.
ЭЩМ нинг айрим
=урилмаларини
яратиш быйича
я=ин орадаги
тахминлар:
•
1000 МИПС тезкорликли
ва 16 Мбайт
ичига созланган
хотирали микропросессорлар;
•
ичига созланган
тармо=ди ва видеоинтерфейслар;
•
ытказиш =обилияти
1600х1200 пиксел ва
ундан оши= былган
текис (=ылинлиги
5—10 мм) йирик форматли
дисплейлар;
•
ылчамлари
гугурт
=утисидек
келадиган, ихчам,
си\ими 100 Гбайт
дан орти=ро= магнит
дисклари;
улар
асосидаги терабайтли
дискли массивлар
ескирган,
керакмас маълумотларни
Ычиришни
деярли керакмас
=илиб куяди.
Компютерлар
ыртасида маълумотлар
алмашишнинг мултиканалли
кенг
полосали
радио, оптик
толали,
ты\ридан
кыриш
орали\ида еса инфра=изил
каналларнинг
биргаликда
ишлатилиши
деярли чекланмаган
ытказиш =обилиятини
таъминлайди
(трансфер
секундига юзлаб
миллион байтларгача).
Мултимедиа воситаларини
кенгтатби==илиниши,
биринчи навбатда
маълумотларни
киритиш ва
чи=аришнинг
аудио ва видеовоситалари,
компютер билан
табиий тилда муло=от
=илиш имконини
беради. Мултимедиани
фа=атгина
ШКдаги мултимедиа
каби тор маънода
талкин =илмаслик
керак. Маиший
(хонадон) мултимедиа
ты\рисида
гапириш мумкин,
у ыз ичига ШК ни
щам, бир
гурущ, истеъмол
=урилмаларини
щам олади,
улар маълумотлар
о=имини истеъмолчигача
етказиб беради
ва ундан маълумотни
фаол олади.
Бунга щозирдано=,
=уйидагилар
ор=али имкон
турилмо=да:
• медиа-серверларнинг
дунёга келаётган
технологиялари,
улар маълумотларнинг
улкан щажмларини
йи\иш ва са=лаш
щамда уни
ща=и=ий ва=т
орали\ида бир
ва=тнинг ызида
келадиган
сыровларнинг
тыплами быйича
беришга
=одирдир;
•
щамма истеъмолчи
тизимларни биттага
бирлаштирувчи
ыта ю=ори тезликли,
кенг полосали
малумот магистраллари
тизимлари. ЭЩМ нинг бу
кутилаётган
технологиялари
ва =урилмаларининг
тавсифлари уларнинг
умумий миниатюрлашиши
билан биргаликда
турли-туман
щисоблаш воситаларини
ва маълумот
тизимларини
щар ерда щозир-нозир
(компютер-ён
дафтарчанинг
алтернатив номини:
Омни Боок есланг), одат былиб
=олган, кундалик,
бизнинг щар
кунги щаётинизга
табиий равишда
=ышиладиган
=илиши мумкин.
Мутахассислар
я=ин йиллар
ичида ща=и=ий
дунёнинг компютер
моделини, шундай
виртуал (хаёл
=иладиган, кыз
олдига келтирадиган)
тизимни
яратиш имкониятлари
ты\рисида башорат
=илмо=даларки,
унда биз фаол
яшашиниз ва виртуал
жисмлар билан
турли мураккаб
щаракатларни
бажаришиниз мумкин.
Бундай хаёл
=илинадиган
дунёнинг енг оддий тимсоли
щозирдаёк мураккаб
компютер уйинларида
мавжуддир. Лекин
келгусида
гап уйинлар
ты\рисида емас, балки бизнинг
кундалик хаётинизнинг
виртуал
ща=и=ийлиги
ты\рисида
кетади, унда бизни
хонада, масалан,
ехтиёжга =араб
автоматик уланадиган
ва ызиладиган,
жойлашган
жойинизни
фаол кузатиб борадиган,
доимо, вазиятга
=араб, зарур маълумотлар
билан таъминлайдиган,
маълумотларинизни
фаол =абул =иладиган
ва кыплаб маиший
асбобларни ва
=урилмаларни бош=арадиган
юзлаб актив
компютер =урилмалари
ураб туради.
Ахборот ин=илоби
щаёт фаолиятининг
барча томонларига
тасир етади.
Компютер
тизимлари:
«дыстона интерфейсли»
ЭЩМ билан ишлашда
абонентлар видеоканал
быйича виртуал
щамсухбатдошни
кырадилар, улар
билан табиий нут=
тилида,
аудио- ва видеотушинтиришлар,
маслахатлар,
ёъл-юриклар
кырсатиб, муло=ат
=илиш мумкин. ЭЩМ дан фаол
фойдаланувчиларнинг
асабларига
салбий тасир етадиган «компютер
ёл\излиги» ёъ=олади.
Ы=итишнинг автоматлаштирилган
тизимлари:
тескари видеоало=а
бор былганда
абонент, ы=увчининг
псищологияси,
тайёрланганлиги,
зещнлилигини
назарга оладиган
шахсий виртуал
ы=итувчи билан
муло=от =илади.
Стенфорд университетида
(АКШ) щозирдаёк
Сентра
софтwаре фирмасининг
масофадан
туриб
ы=итадиган СймпОСИум
тизими татби=
=илинмо=да, у Интернет
асосида Ер
шарининг турли
бурчакларидаги
талабаларнинг
виртуал синфда
интерактив ызаро
щаракатини
таъминлайди ва
бу синфда щамма
ы=увчиларнинг
бир ва=тда бор
былишининг
тыли=
таассуротини
яратади.
Савдо: щар =андай
товар савдо
ёрли\ига биркитилган
магнит коди билан
емас, балки
актив компютер
жадвалчаси билан
бирга илова
=илинади, бу
жадвалга имконияти
бор щаридор билан
масофадан
туриб муло=отда
былади ва унга
щамма зарур маълумотларни
беради: нима,
=аерда, качон,
=андай, =анча ва
=анчадан ва хоказо.
Бундай виртуал
тизимларни
яратиш учун зарур
былган техник
таъминотлар:
•
арзон, оддий,
ихчам компютерлар;
мултимедиа воситалари
билан;
•
«щар ерда щозир-нозир»
иловалар учун
дастур таъминоти;
•
компютерни бир-бири
ва тармо= билан
ало=аси учун миниатюр
=абул =илувчи-узатувчи
радио=урилмалар
(транссиверлар);
•
та=симланган
кенг полосали
ало=а каналлари
ва тармо=лар.
Кырсатилган
ташкил етувчиларни
щамда уларнинг
енг оддий тимсолларини
яратиш учун
кыплаб дастлабки
шарт-шароитлар
щозирдано= мавжуддир.
Лекин муаммолар
щам бор. Уларнинг
енг мущими бизнинг
щар биримизнинг
бутун шахсий
щаётимиз оммавий,
барчага тааллу=ли
мулк былиб =олмаслиги
учун маълумотларни
махфийлигини
ва а=лий мулкка
егалик щу=у=ини
таъминлашдир.