Shaxsiy kompyuterni funkcional tavsiflari

1. Tezkorligi, unumdorligi, taktli chastotasi.

Zamonaviy ЕHM larning unumdorligi odatda sekundiga millionta amal bilan o’lchanadi. O’lchov birligi bo’lib quyidagilar xizmat qiladi:

• NIPS (MIPS — Mega Inctruction Per Second) — qayd qilingan vergul (nuqta) shaklida tasvirlangan sonlar ustida amallar uchun;

• MfloPS (MfloPC — Mega Flops Per Second) — ko’chib yuradigan vergul (nuqta) shaklida tasvirlangan sonlar ustida amallar uchun quyidagi o’lchov birliklari kamroq ishlatiladi:

• KOPS (KOPS — Kilo Operation Per Second) — past unumlilar uchun — sonlar ustida mingta qandaydir o’rtacha amallar;
GfloRS (GfloPC — Giga Flops Per Second) — ko’chib yuradigan vergulli sonlar ustida sekundiga milliard amal.

ЕHM unumdorligini baholash har doim taxminiydir, negaki qandaydir o’rtacha yoki, aksincha, aniq bir amallar turiga mo’ljallanadi. Haqiqatda turli masalalar echishda turli xil amallar to’plami ishlatiladi. SHuning uchun SHK tavsifi uchun unumdorlik o’rniga, odatda, mashina tezkorligini yanada ob’ektivroq aniqlaydigan taktli chastota ko’rsatiladi, chunki har bir amal o’zining bajarilishi uchun to’liq aniqlangan sondagi taktlarni talab qiladi. Taktli chastotani bilgan holla istalgan mashina amalining bajarilish vaqtini etarlicha to’liq aniqlash mumkin.

Misol. Buyruqlarni konveyerli bajarish bo’lmaganda va mikroprocessorning ichki chastotasi oshirilganda 33 MGc chasgotali taktli generator sekundiga 7 mln ta qisqa mashina amallarini (oddiy qo’shish va ayirish, ma’lumotni jo’natish va b.), 100 MGc chasgotali generator sekundiga 20 mln ta qisqa amallarni bajarishni ta’minlaydi.

2. Mashina va interfeys kodli shinalarning razryadliligi.

Razryadlilik — bu ikkilik sonning bir vaqtning o’zila mashina amali, shu jumladan ma’lumotni uzatish amali, bajarilishi mumkin bo’lgan razryadlari maksimal miqdori, razryadlilik qanchalik katta bo’lsa, turli xil tent sharoitlarda SHK unumdorligi shunchalik yuqori bo’ladi.

3. Tizimli va lokal interfeys tiplari.

Turli interfeys tiplari mashina uzellari orasidagi turli ma’lumotlarni uzatish tezligini ta’minlaydi, tashqi qurilmalarning turli miqdorlarini va ularning turli ko’rinishlarida ulanishiga imkon beradi.

4. Tezkor xotira sig’imi.

Tezkor xotira sig’imi ko’pincha Mbaytlarda, kamroq hollarda Kbaytlarda o’lchanadi. Еslatib o’tamiz, 1 Mbaytq1024 Kbaytq1024² bayt. Tezkor xotira sig’imi 8 Mbaytdan kam bo’lganda ko’plab zamonaviy amaliy dasturlar ishlamaydi yoki ishlasa ham juda sekin ishlaydi. Shuni hisobga olish kerakki, tezkor xotira sig’imini 2 marta oshirish, bularning hammasidan tashqari, qiyin masalalarni echishda ЕHM ning samarali unumdorligini taxminan 1,7 marta oshiradi.

5. qattiq, magnit disklardagi yig’uvchishshg (vinchesterning) sig’imi. Vinchester sig’imi odatda megabaytlarda yoki gigabaytlarda o’lchanadi. 1 Gigabayt q 1024 Megabayt.

6. Еgiluvchan magnit disklaridagi yig’uvchilarning tili va sig’imi.

Hozir 3,5 dyuym va 5,25 dyuym diametrli disketalarni ishlatuvchi еgiluvchan magnit disklaridagi yig’uvchilar qo’llanilmoqda. Birinchisi 1,44 Mbayt standart sig’imga, ikkinchisi еsa 1,2 Mbayt sig’imga еga.

7. Kеsh-xotira mavjudlign, turlari va sig’imi.

Kеsh-xotira — bu buferli, tez harakatlanadigan, foydalanuvchi uchun tegishli bo’lmagan xotira bo’lib, sekinroq harakatlanadigan еslab qoluvchi qurilmalarda saqlanayotgan ma’lumotlar ustidagi amallarni tezlashgirish uchun kompyuter tomonidan avtomatik ishlatiladi. Masalan, asosiy xotira bilan amallarni tezlashtirish uchun mikroprocessor ichida registrli kеsh-xotira (birinchi darajali kеsh-xotira) yoki mikroprocessor tashqarisida bosh platada (ikkinchi darajali kеsh-xotira) tash-kil еtiladi; diskli xotira bilan amallarni tezlashtirish uchun еlektron xotira yacheykalarida kеsh-xotira tashkil еtiladi.

SHuni inobatga olish kerakki, 256 Kbayt kеsh-xotira borligi SHK unumdorligini taxminan 20% ga oshiradi.

8. Videomonitor (displey) va videoadapter tipi.

9. Printerning borligi va tipi.

10. Ixcham-disklardagi CD-ROM yig’uvchilarning borligi va tipi.

11. Modemning borligi va tipi.

12. Multimediali audio-, videovositalarning borligi va turlari.

13. Matematik soprocessorning borligi.

Matematik soprocessor qayd qilingan va ko’chib yuradigan vergulli ikkilik sonlar usgida va ikkilik-kodlangan o’nlik sonlar usgida amallarning bajarilishini un marta tezlashtirish imkonini beradi.

14. Bor bo’lgan dasturli ta’mnnot va operaciey tizim turi.

15. Boshqatipdagi ЕHM bilan apparatli va dasturli mos kelishlik.

Boshqa tipdagi ЕHM bilan apparatli va dasturli mos kelishlik — bu kompyuterda, mos ravishda, boshqa tipdagi mashinalarning texnik еlementlarini va dasturli ta’minotini ishlatish imkoniyatini bildiradi.

16. Hisoblash tarmog’ada ishlash imkoniyati.

17. Ko’p masalalik rejimida ishlash imkoniyati.

Ko’sh masalalik rejimi, bir vaqtning o’zida bir nechta dasturlar bo’yicha (ko’p dasturli rejim) yoki bir nechta foydalanuvchilar uchun (ko’p foydalanuvchilar rejimi) hisoblashlarni bajarishga imkon beradi. Bu rejimda mashinani bir nechta qurilmalarini vaqt bo’yicha mumkin bo’lgan ishlashi ЕHM ni samarali tezkorligini sezilarli oshirish imkonini beradi.

18. Ishonchliligi.

Ishonchlilik — bu tizimni unga berilgan barcha vazifalarni to’liq va to’g’ri bajarish qobiliyatidir. SHK ishonchliligi, odatda, inkor qilguncha ishlashning o’rtacha vaqti bilan o’lchanadi.

19. Narxi.

20. O’lchamlari va og’irligi.